اندازه گیری آثار رفاهی پایه های مالیاتی مصرف و درآمد

مالیات به مثابه ی یک اخلال در نظام بازار است و لذا یکی از پرسش های اصلی در نظام مالیاتی، اندازه گیری آثار منفی پایه های مختلف مالیاتی و ارایه ی سیاست های جبرانی است، بطوریکه ضمن حفظ درآمدهای دولت، کمترین آثار منفی رفاهی را در پی داشته باشد. مطالعه ی حاضر با استفاده از یک مدل تعادل عمومی محاسبه پذیر که برای اقتصاد ایران در سال 1390 مقداردهی شده است، شاخص های رفاهی را برای پایه های مالیاتی مصرف و درآمد مقایسه می نماید. نتایج برای رفاه کل نشان می دهد با فرض ثبات در کسری بودجه دولت، حرکت از پایه ی درآمدی به مصرفی موجب افزایش رفاه کل می شود؛ هرچند که این افزایش رفاه به طور همگن میان دهک های درآمدی توزیع نشده است. نتایج برای مدلسازی با دهک های روستایی و شهری نشان می دهد، کاهش نرخ مالیات بر درآمد و جایگزینی آن با مالیات مصرف (تحت شرایط ثبات در کسری بودجه دولت) موجب می شود که شاخص رفاهی دهک های کم درآمد بیش از سایرین کاهش یابد. با افزایش سطح درآمد، اثر منفی رفاهی ناشی از تغییر در سیاست مالیاتی کاهش می یابد، هر چند که در دهک آخر روستایی و شهری این الگوی کاهنده به دلیل فرار مالیاتی بالا تغییر کرده و افزایش می یابد. در مجموع، در صورتی که سیاست مالیاتی از درآمد به مصرف تغییر نماید، در کوتاه مدت آثار منفی آن بر دهک های کم درآمد بزرگتر بوده و لذا لازم است به طور همزمان پوشش تامین اجتماعی نیز برای دهک های کم درآمد گسترش یابد.