نقش توانمندسازی روانشناختی در رابطه میان رهبری دوسو توان با رضایت و استرس شغلی معلمان در آموزش مجازی

شیوع ویروس کرونا به‏عنوان بحران جدی برای سازمان ها و موسسات تجاری و آموزشی باعث تعطیلی آن ها شد. در مواجهه با چنین بحرانی، انتقال از آموزش حضوری به آموزش مجازی در دستور کار موسسات آموزشی به ویژه مدارس قرار گرفت و باعث شد تا به معلمان به عنوان یکی از پیشگامان خط مقدم فرایند یاددهی-یادگیری، فشار کاری مضاعفی وارد شود. در چنین شرایطی، رهبری مدارس می تواند نقش بسیار موثری در افزایش کارایی افراد و کاهش فشارهای ناشی از تغییرات شتابان محیطی داشته باشد. یکی از سبک های رهبری که می تواند به رهبران مدارس در نیل به این مقصود کمک کند، به کارگیری سبک رهبری دوسو توان است. رهبری دوسوتوان نوع جدیدی از سبک رهبری است که از دو طیف متفاوت رفتارهای رهبری تشکیل شده و برای مقابله با تغییرات محیطی، رفتارهای رهبری باز و بسته را به‏طور متعادل و مکمل یکدیگر به کار می‏برد. دوسوتوانی به افزایش چابکی و عملکرد سازمانی مربوط می‏شود، و به معنای واقعی کلمه توانایی استفاده از هر دودست با توان یکسان است. رهبری دوسو توان می تواند تاثیرات بسیاری بر خودکارآمدی، نگرش شغلی و... داشته باشد؛ لذا مطالعه اثر این سبک از رهبری در سالیان اخیر مورد توجه بسیاری از پژوهشگران قرار گرفته است. با توجه به کمبود پژوهش های انجام شده در مورد این سبک از رهبری به خصوص در بسترهای آموزشی در کشور ما، ضرورت انجام چنین مطالعه ای احساس می شد. براین اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر رهبری دو سوتوان بر رضایت و استرس شغلی معلمان در آموزش مجازی با نقش میانجی توانمندسازی روانشناختی بود.

برای نیل به این مقصود، از روش پژوهش همبستگی از نوع مدل یابی معادلات ساختاری استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی معلمان مقطع ابتدایی شهر تاکستان بودند، که با توجه به نامشخص بودن تعداد معلمان، حداکثر حجم نمونه به تعداد 335 نفر با استفاده از نمونه ‏گیری تصادفی ساده درنظر گرفته شد. گردآوری اطلاعات با استفاده از پرسش نامه سبک رهبری دوسوتوان، توانمندسازی روانشناختی، رضایت شغلی و استرس شغلی انجام شد و برای تحلیل داده‏ها با روش آماری مدل‏یابی معادلات ساختاری (تحلیل مسیر تاییدی) و آزمون همبستگی پیرسون از نرم ‏افزارهای آماری SPSS و AMOS استفاده شد.

یافته ‏ها حاکی از تاثیر معنادار و مثبت رهبری باز بر توانمندسازی (637/0)، تاثیر معنادار و مثبت رهبری بسته بر توانمندسازی (365/0)، تاثیر معنادار و منفی توانمندسازی بر استرس شغلی (313/0-)، تاثیر معنادار و منفی رهبری بسته بر استرس شغلی (314/0-)، تاثیر معنادار و منفی رهبری باز بر استرس شغلی (449/0-)، تاثیر معنادار و مثبت توانمندسازی بر رضایت شغلی (224/0)، تاثیر معنادار و مثبت رهبری بسته بر رضایت شغلی (350/0)، تاثیر معنادار و مثبت رهبری باز بر رضایت شغلی (235/0)، تاثیر معنادار و منفی استرس شغلی بر رضایت شغلی (327/0-) بود. همچنین یافته‏ها حاکی از تاثیر غیرمستقیم و معنادار رهبری بسته و رهبری باز بر استرس شغلی و رضایت شغلی از طریق توانمندسازی و تاثیر غیرمستقیم توانمندسازی بر رضایت شغلی از طریق استرس شغلی بود. علاوه بر این، شاخص‏های اندازه‏گیری و برازش مدل نیز حکایت از مطلوب بودن مدل داشتند.

در مجموع یافته های پژوهش نشان داد که با بهره ‏گیری از رهبری دوسوتوان و توانمندسازی می‏توان علاوه بر کاهش استرس شغلی معلمان، رضایت شغلی آن ها را نیز افزایش داد؛ بنابراین می توان از این سبک از رهبری به عنوان یک ابزار مفید برای رهبری اثربخش در مدارس استفاده کرد.