نقش یادگیری خود راهبر در اثربخشی یادگیری الکترونیکی در دوران همه گیری کووید 19

یکی از مهم ترین اهداف نظام های آموزشی رفع نیازهای یادگیرندگان به ویژه در مواقع بحرانی است. همه گیری بیماری کووید 19 یکی از بزرگ ترین بحران های اخیر بوده و تاثیر قابل توجهی بر نظام های آموزشی داشته است؛ به نحوی که بسیاری از کشورها به آموزش های برخط روی آورده اند که در هر زمان و مکان قابل دسترسی است؛ اما انتقاداتی هم به آن وارد است. ازجمله انتقادات می توان به ضعف نظام ارزشیابی دانشجویان و تاثیر منفی بر ارتباطات بین فردی اشاره کرد. کیفیت یاددهی یادگیری در دانشگاه ها اهمیت بسیاری دارد و ارزیابی اثربخشی آن یکی از مهم ترین دغدغه های متصدیان امر است. به منظور ارزشیابی اثربخشی آموزش الکترونیکی لازم است ابتدا سازه مذکور تعریف و سپس عوامل اصلی و موثر در انجام موفقیت آمیز آن شناسایی شود. در دورانی زندگی می کنیم که با حجم انبوهی از اطلاعات سروکار داریم و پیشرفت روزمره فناوری نیز بر حجم آن ها می افزاید، ازاین رو نظام آموزشی مدرسه دیگر قادر به رفع نیازها و مطالبات دانشجویان نیست و توجه و تقویت مهارت های فردی یادگیرندگان نظیر خود نظارتی، خودارزیابی و یادگیری خود راهبر سبب می شود فرد به دنبال برطرف کردن نیازهایش باشد؛ بنابراین با توجه به مساله مطرح شده و اهمیت آن، پژوهش حاضر باهدف نقش اثربخشی یادگیری الکترونیکی بر اساس یادگیری خود راهبر دانشجویان در بحران همه گیری کرونا انجام شده است.

از منظر هدف، روش این پژوهش کاربردی و از منظر نحوه گردآوری اطلاعات، کمی و از نوع توصیفی همبستگی است. جامعه پژوهش کلیه دانشجویان شاغل به تحصیلات تکمیلی دانشگاه تهران در سال تحصیلی 1399 1400 هستند. با استفاده از فرمول کوکران و با روش نمونه گیری طبقه ای تصادفی، 377 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. ابزار گردآوری یافته های پژوهش حاضر شامل پرسش نامه یادگیری خود راهبر شن و همکاران و همچنین پرسش نامه اثربخشی یادگیری الکترونیکی است که شین یان هانگ و همکاران آن را طراحی کرده اند. به منظور بررسی اعتبار پرسش نامه اثربخشی یادگیری الکترونیکی و یادگیری خود راهبر از روایی محتوا و روایی سازه استفاده شده است که هر دو نشان می دهد مدل از برازش مناسبی برخوردار است. درنهایت به منظور تحلیل داده ها از آزمون تی (به منظور تعیین وضعیت متغیرهای پژوهش)، ضریب همبستگی پیرسون (به منظور بررسی رابطه ساده بین متغیرهای پژوهش)، رگرسیون گام به گام و نهایتا تحلیل عاملی تاییدی (برای روایی سازه و تبیین نقش متغیرها) استفاده شده است.

نتایج به دست آمده از تحقیق بیانگر آن است که وضعیت یادگیری خود راهبر و اثربخشی یادگیری الکترونیکی ازنظر دانشجویان بالاتر از میانگین نظری قرار دارد و از بین مولفه های یادگیری خود راهبر، انگیزه یادگیری از بالاترین میانگین برخوردار است. بین یادگیری خود راهبر و مولفه های آن با اثربخشی یادگیری الکترونیکی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد و از بین مولفه های یادگیری خود راهبر، انگیزه یادگیری، برنامه ریزی و توانایی های اجرایی بیشترین رابطه را با اثربخشی یادگیری الکترونیکی داشته است. درنهایت نتیجه رگرسیون گام به گام بیانگر آن است که یادگیری خود راهبر و مولفه های آن قادر است حدود 30 درصد از اثربخشی یادگیری الکترونیکی دانشجویان را تبیین کند.

خود راهبری عامل مهمی در اثربخشی یادگیری دانشجویان در محیط یادگیری الکترونیکی محسوب می شود؛ لذا یادگیرندگانی که با راهبردهای خاص از قبیل هدف گذاری، نظارت و برنامه ریزی، یادگیری شان را تنظیم می کنند، پیشرفت بهتری دارند و یادگیری آن ها اثربخش تر است. البته به نظر می رسد این امر در محیط یادگیری الکترونیکی اهمیت بیشتری دارد.