طراحی و روان سنجی ابزار سنجش خلق مشترک ارزش در کسب وکارهای فناورانه

امروزه خلق مشترک ارزش فی مابین نهادها، سازمان ها و کسب وکارها از عوامل مهم رشد اقتصادی و هم افزایی حوزه کسب وکار و بهبود روابط ذینفعان است. ازاین رو این پژوهش به طراحی و اعتباریابی ابزار سنجش خلق مشترک ارزش در کسب وکارهای فناورانه باهدف کاربردی پرداخته است. هدف اصلی محقق در پژوهش حاضر پاسخ به این سوال است که ابعاد ابزار ارزیابی خلق مشترک ارزش برای کسب وکارهای فناورانه چیست؟ و درصدد است به طراحی و روان سنجی ابزار ارزیابی خلق مشترک ارزش برای کسب وکارهای فناورانه بپردازد.

پژوهش از نوع آمیخته بوده و جامعه آماری کیفی متشکل از مدیران عامل و اعضای هییت مدیره در حوزه فناوری اطلاعات و کسب وکارهای فناورانه و کسب وکارهای نوین فناور محور روش نمونه گیری هدفمند با رعایت قانون اشباع نظرات، تعداد 14 نفر انتخاب شده اند. جامعه آماری در بخش کمی با در نظر  گرفتن بیش از 2773 شرکت فعال در صنعت فناوری اطلاعات که در سایت ای سی تی کی (www.ictkey.ir) ثبت شده است و طبعا، وجود همین میزان مدیران عالی و ارشد؛ همچنین عدم شفافیت دقیق اطلاعات در خصوص جامعه آماری، با در نظر گرفتن فرمول حجم نمونه بدون جامعه آماری برحسب نسبت شامل 408 نفر مدیران لایه اول، دوم و سوم مشغول در حوزه های کسب وکارهای فناورانه علی الخصوص با موضوع فناوری اطلاعات و ارتباطات و حوزه های نوین فناور محور در شرکت ها، موسسات دولتی و خصوصی در شهر تهران بزرگ با روش نمونه گیری ساده تصادفی اتخاذ شده اند. ابزار اولیه از طریق مطالعه گسترده مبانی نظری، تحقیقات پیشین، مقالات مرتبط و مصاحبه با خبرگان است که درنهایت منجر به طراحی پرسش نامه اولیه شد. سپس روایی صوری و محتوایی کمی و کیفی بررسی و پایایی آن به روش آلفای کرونباخ و پایایی ترکیبی با مقدار بالای 7/0 تعیین شد. سپس از تحلیل عاملی تاییدی ابزار مذکور با استفاده از نرم افزارهای SPSS21 و Samartpls3 مورد تایید  قرار گرفت.

یافته ها حاکی از آن است که در روایی صوری و محتوایی کمی و کیفی؛ امتیاز تاثیر گویه های پایین تر از 5/1 و نسبت روایی محتوای کمتر از 62/0 و شاخص روایی محتوای پایین تر از 79/0 حذف شد که شامل مقولاتی چون ذینفعان داخلی و خارجی، یکپارچگی ذهنی و توافقات، روان شناختی اجتماعی، منابع و منافع، آینده نگری و آینده نگاری، خصیصه فرهنگی برد برد، تحلیل و آنالیز، آغازنگری و پیشگام نگری است. نتایج حاصل از آزمون تحلیل عاملی تاییدی نشان داد، ابعاد خلق مشترک ارزش شامل 12 بعد به شرح فرآیندهای تعاملی، عملکرد/کارکرد فناوری، مشتری محوری، ارزش پایدار، ملزومات هم آفرینی، خلق ارزش، فرهنگ، تصمیم سازی، اقتصادی، ارزش آموزی، سیاست و قوانین و مقررات، فرصت و شاخص های آن شامل 28 مولفه است که به شرح زیر می باشد: نیازسنجی/ نیازسازی، مشارکت و تولید ارزش مشترک، میزان رضایت و شاخص پذیر، بهره برداری از ابزار هوشمند/ ابزارسازی، پارادایم/ نگاه فناورانه، مشتری، مبتنی بر سرویس، مبتنی بر فرآیندهای مستمر، مبتنی بر مدل و استراتژی، حوزه های اجتماعی و قانونی، زیرساخت، جذب و اشتراک اطلاعات، سیاست گذاری/حاکمیتی، تولید و جذب ارزش، محرک، اشتراک منافع، متغیر فرهنگی، سامانه پیشنهاد ساز برخط و به روز، مالی، بهینه مصرفی، سرمایه گذاران، تعریف و آموزش کاربردی مفهوم ارزش، دانشگاه و آموزش عالی، پرورش نیروی انسانی خلاق، حمایت از مالکیت فکری، سیاست های حمایتی دولت، برانگیختگی و ایده آفرینی ذهنی افراد و فرصت سازی.

در بررسی روایی سازه، مقدار بار عاملی تمام گویه ها، مقادیر مناسبی بالاتر از 4/0است. پایایی هر دو ملاک (آلفای کرونباخ، پایایی ترکیبی) تمام ابعاد بالای 7/0، میانگین واریانس استخراج شده (AVE) و همه ابعاد بیشتر از 5/0 را نشان داد که مورد تایید  است. درنهایت یافته های این مطالعه حاکی از آن است که ابزار طراحی شده شامل 12 بعد و 28 مولفه است که از اعتبار و پایایی قوی و مناسبی برخوردار بوده و می توان از آن ، جهت ارزیابی خلق مشترک ارزش در کسب وکارهای فناورانه در راستای تعالی و توسعه کسب وکار و ایجاد فضای تجاری و اقتصادی جدید، بهره جست.