اثربخشی روش آموزش معکوس راهبردهای یادگیری (شناختی- فراشناختی) بر پیشرفت مهارت گفتاری و خودتنظیمی زبان آموزان در مقایسه با رویکرد سنتی

راهبرد کلاس معکوس یکی از روش های نوین آموزش-یادگیری است که در سالیان اخیر توانسته است نظر بسیاری از محققان و صاحب نظران را به خود جلب نماید و به عنوان راه حلی برای برون رفت از مشکلات مطرح شده و چالش های فرارو ارایه شود. افزون بر این در زمینه آموزش زبان انگلیسی، اخیرا توجه بسیاری از متخصصان معطوف به آموزش راهبردهای یادگیری به عنوان عاملی موثر بر فراگیری زبان شده است. امروزه بسیاری بر این باورند که فراگیری دانش زبانی به تنهایی موفقیت زبان آموزان را تضمین نمی کند؛ بلکه پرورش زبان آموزانی خودراهبر از اهمیت زیادی برخوردار است. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر آموزش معکوس راهبردهای یادگیری (شناختی-فراشناختی) بر بهبود مهارت گفتاری و خودتنظیمی فراگیران صورت گرفت.

این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه های آزمایشی و کنترل است. شرکت کنندگان این پژوهش 120 نفر از زبان آموزان سطح متوسط بودند که به سه گروه آزمایشی و یک گروه کنترل تقسیم بندی شدند. گروه آزمایشی اول همزمان با تدریس کتاب آموزشی معمول در موسسه تحت آموزش راهبردهای یادگیری (شناختی و فراشناختی) از طریق کلاس معکوس قرار گرفتند. به گروه آزمایشی دوم کتاب آموزشی موسسه از طریق شیوه کلاس معکوس بدون تلفیق آموزش راهبردهای یادگیری آموزش داده شد. گروه آزمایشی سوم همزمان با تدریس کتاب آموزشی، تحت آموزش راهبردهای یادگیری (شناختی و فراشناختی) از طریق کلاس درس سنتی قرار گرفتند. به زبان آموزان گروه کنترل کتاب آموزشی به روش معمول سنتی آموزش داده شد و سعی شد تحت آموزش هیچ یک از راهبردهای یادگیری قرار نگیرند. جهت سنجش میزان مهارت گفتاری شرکت کنندگان در ابتدا و انتهای پژوهش از آزمون های رایج در موسسه که بر اساس محتوای کتاب تدریس شده طراحی شده اند استفاده گردید. روایی ابزار توسط چندین نفر از مدرسان زبان باتجربه موسسه مورد بررسی وتایید قرار گرفت. پایایی ابزار نیز توسط آلفای کرونباخ سنجیده و برابر 88/0 گزارش شد. میزان خودتنظیمی فراگیران نیز باپرسش نامه خودتنظیمی بوفارد و همکاران (1995) ارزیابی شد. داده ها با استفاده از آزمون های کوواریانس چندمتغیره و تحلیل واریانس دوراهه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

یافته ها نشان داد که آموزش معکوس راهبردهای یادگیری بر بهبود مهارت گفتاری زبان آموزان تاثیر مثبت و معنی داری دارد. همچنین نتایج نشان داد که اثرات مستقل دو متغیر آموزش معکوس و آموزش راهبردهای یادگیری بر میزان خودتنظیمی فراگیران معنادار بوده، درحالی که تعامل این دو متغیر مستقل معنادار نیست. درادامه با توجه به نتایج آزمون تعقیبی توکی برای اثر آموزش معکوس و همچنین آموزش راهبردهای یادگیری چنین مشخص شد که تفاوت بین میانگین نمرات خودتنظیمی تمامی گروه ها در رابطه با روش آموزش معکوس و همچنین آموزش راهبردهای یادگیری معنی دار است.

براساس نتایج به دست آمده می توان نتیجه گرفت آموزش معکوس به عنوان رویکردی نوین در قالب تلفیق با آموزش سنتی می تواند به افزایش کارایی کلاس های درس سنتی آموزش زبان منتهی شود. به علاوه فراگیران زبان انگلیسی عمدتا از کمبود تعامل در محیط خارج از کلاس درس شکایت دارند و کلاس های معکوس با فراهم کردن محیط های ارتباطی تعاملی خارج از کلاس درس می تواند این نیاز را مرتفع سازد.