بررسی رابطه بداء و تغییر در قضا و قدر خداوند

مشیت خداوندی بر این است که امکان محو و اثبات هر چیز در همه اتفاقات و حوادث برای خداوند فراهم شده باشد و برخلاف آنچه یهودیان معتقد بودند، دست خداوند به هیچ وجه در تغییر بسته نباشد. از دیگر سو، تمام علل و اسباب، مظاهر قضا و قدر الاهی اند و در هر حادثه ای، به اندازه تنوع علل و اسباب، قضا و قدرهای گوناگون وجود دارد. نظام هستی طوری خلق شده که هیچ پدیده ای در هستی، از جمله قضا و قدر حق تعالی، از سلسله علی و معلولی خروج و تخلف نکند. اما در برخی دیدگاه ها، مسیله «بداء» منافی این قاعده عمومی انگاشته شده است. به همین ضرورت، در این نوشتار کوشیدیم با روشی توصیفی تحلیلی رابطه بداء و تغییر در قضا و قدر خداوند را بکاویم. در پایان این مقاله، بدین نتیجه رسیدیم که خداوند به آنچه روی می دهد، علم پیشین و فعلی دارد و از کار آفرینش و ایجاد دگرگونی در مقدرات فارغ نشده است؛ لذا بداء در علم ذاتی خدا رخ نمی دهد، بلکه بداء به معنای آشکارشدن و ظهور چیزی است از خدا خلاف آنچه در وهله نخست به نظر می رسیده است.