امامت زیدیه در منابع کهن زیدیان ایران: جزء پژوهی نسخه های خطی کتاب الإبانه

از مهم ترین مسایل کلامی که در فرقه های مختلف شیعه با تفاوت های بسیار مطرح شده، مسیله امامت است. جایگاه امام و شیون مربوط به امامت در برخی فرقه های شیعه با تبیینی غالیانه همراه بوده و در برخی دیگر با تقصیر و فروکاستن شان و منزلت امام بیان شده است. در این میان رویکرد پیروان مذهب زیدیه به مسیله امامت به عنوان شاخه ای مهم و تاثیرگذار همواره محل توجه ویژه پژوهشگران بوده است. در این جستار به صورت خاص به رویکرد زیدیان منطقه شمال ایران و مهم ترین شخصیت آنان، یعنی ناصر کبیر (متوفای 304 ه.ق.) توجه کرده و مباحثی همچون تعریف امامت، ضرورت وجود امام و دلایل آن، راه های شناخت امام، تفاوت امامان منصوص و امامان دعوت، شرایط و وظایف امامان دعوت، امکان دو امام هم زمان و... بررسی شده است. این کار با مراجعه به نسخه های مخطوط الإبانه انجام شده است؛ نسخه هایی که تاکنون توفیق چاپ و نشر نیافته و در عین حال از مهم ترین متون زیدیان شمال ایران و منعکس کننده دیدگاه های ناصر کبیر و پیروان مکتب ناصریه زیدیه است. متن الإبانه، که کتابی فقهی است، نوشته ابوجعفر محمد بن یعقوب هوسمی، از دانشمندان برجسته زیدیه ایران در قرن پنجم، است. پس از تالیف این کتاب فقها و دانشمندان زیدی این منطقه در چند قرن حواشی و تعلیقات بسیار بر آن افزودند.