سنجش کارایی بیمارستان ها با استفاده از روش تحلیل پوششی داده های شبکه ای و ارایه الگوی مناسب تخصیص منابع جهت سرمایه گذاری های آینده

بیمارستان ها مهمترین جزء نظام سلامت محسوب می شوند و ارزیابی دقیق عملکرد آن ها اهمیت ویژه ای دارد. تاکنون تحقیقات زیادی در زمینه ی ارزیابی بیمارستان ها با استفاده از مدل های تحلیل پوششی انجام شده اما در این مطالعات سازمان ها مانند یک مجموعه ی بسته در نظر گرفته شده و فرایندها و روابط میان بخش های آن ها نادیده گرفته شده است. در این مطالعه به سنجش کارایی بیمارستان ها با استفاده از تحلیل پوششی شبکه ای و مقایسه ی نتایج آن با تحلیل پوششی ساده پرداخته شده است.

روش تحقیق حاضر از نظر هدف، کاربردی و از لحاظ ماهیت، توصیفی-پیمایشی است. جامعه پژوهش این تحقیق کلیه بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی مشهد با ظرفیتی بیشتر از صد تختخواب است که در مجموع دوازده بیمارستان دولتی و چهل و هشت بخش را شامل می شود. برای جمع آوری اطلاعات از روش های مشاهده و مطالعه ی اسناد، مدارک و آمار فعالیت های بیمارستان ها استفاده شده است. جهت اعتبارسنجی، با محاسبه ی ضریب همبستگی اسپیرمن مشخص شد که مدل پیشنهادی همبستگی قابل توجه ی با مدل تحلیل پوششی ساده داشته و اعتبار مدل مورد تایید است. نرم افزارهای SOLVER DEA و EXCEL برای پیاده سازی مدل به کار گرفته شده است.

تجزیه و تحلیل داده ها نشان می دهد که با درنظرگیری بخش های داخلی بیمارستان و روابط بین بخش ها، تحلیل دقیق تری از کارایی بیمارستان ها صورت می پذیرد و تفکیک بهتری در رتبه بندی خواهیم داشت و همچنین واریانس کارایی بیمارستان ها در حالت شبکه ای (0/0342) نسبت به حالت ساده (0/0243) افزایش یافت که پراکندگی بیشتر و درنتیجه قابلیت تفکیک پذیری بالاتر مدل شبکه ای را نشان می دهد. همچنین با به کارگیری مدل تحلیل پوششی داده های شبکه ای علاوه بر کارایی کلی، کارایی هر بخش و رتبه ی هر بخش در مقایسه با بخش های مشابه در سایر بیمارستان ها مشخص شد. 

چارچوب ارایه شده در این تحقیق می تواند معیار مناسب تری برای سنجش کارایی بیمارستان ها و بخش های داخلی آن ها محسوب شود به صورتی که جایگاه کلی هر بیمارستان نسبت به سایر بیمارستان ها مشخص می شود و با تعیین کارایی بخش های داخلی بیمارستان ها اولویت بندی مناسبی جهت تخصیص منابع و سرمایه گذاری بر بخش های مختلف در مسیر بهبود سازمانی ارایه می شود.