بررسی و تبیین مولفه های موثر بر کالبد ایرانی اسلامی، در معماری اماکن نظامی (نمونه موردی: قلعه های تاریخی ایران)

یکی از عوامل تاثیرگذار بر محیط های شهری، توجه به مولفه های کالبدی است که با ویژگی های مختلفی پدیدار شده اند. این ویژگی ها به سبب ارزش های به کاررفته در کالبدی معماری ایجاد شده که متاثر از فرهنگ و تفکرات حاکم بر جامعه اند. کالبد ایرانی- اسلامی در بناهای شهری به عنوان یکی از ویژگی های معماری محسوب شده و دارای جنبه های مختلف می باشد. از همین رو می توان آن را در ابعاد مختلف عینی و ذهنی دسته بندی کرد و ویژگی های مرتبط با کالبد تاریخی را مورد مطالعه قرار داد. از سویی دیگر این موضوع نقش قابل توجهی در افزایش کیفیت معماری معاصر داشته و زمینه ای جهت شناخت، بر اساس نمونه های تاریخی می باشد. همچنین یکی از کاربری هایی که کمتر به هویت آن توجه شده است؛ اماکن نظامی می باشد. این اماکن در نمونه های معاصر، کمتر به ویژگی های کالبدی متاثر از هویت ایرانی- اسلامی توجه داشته و در فضاهایی غیر مرتبط، شکل گرفته اند. این درحالی است که معماری تاریخی با هویت ایرانی- اسلامی، محیط های مختلف شهری از قبیل اماکن نظامی را مورد توجه قرار داده و کالبدی متناسب را شکل داده اند. به همین سبب لازم است تا با بررسی ویژگی های معماری، به بازخوانی و هویت بخشی اماکن نظامی پرداخته شود. در این راستا سوالاتی مطرح می گردد که عبارت اند از: مولفه های موثر بر کالبد اماکن نظامی در راستای تحقق بخشی معماری ایرانی اسلامی کدام اند؟ چه راهبردهایی در طراحی اماکن تاریخی نظامی مورد اهمیت بوده است؟

هدف پژوهش حاضر، شناخت عوامل موثر بر کالبد معماری و تبیین ویژگی های ایرانی- اسلامی در اماکن نظامی می باشد که در نهایت منجر به ارایه راهبردهایی در طراحی بر اساس این مولفه ها می گردد.

در این پژوهش روش تحقیق براساس توصیف، تحلیل و بررسی نمونه های موردی می باشد. همچنین جمع آوری اطلاعات طبق مطالعات کتابخانه ای صورت گرفته و چارچوب پژوهش را تعیین می کند. سپس یر اساس اطلاعات به دست آمده از نمونه ها، سنجش صورت گرفته و مولفه های حاصل از آن رتبه بندی می گردند. در نهایت به کمک یافته های پژوهش و توصیف هر مولفه، نتیجه گیری بر اساس استنتاج منطقی انجام می شود.

یافته های پژوهش برای تعیین مولفه های موثر در کالبد اماکن نظامی شکل گرفته و بیان کننده آن است که مولفه های ایرانی اسلامی دارای ابعاد عینی و ذهنی می باشد. همچنین در جهت پاسخگویی به سوالات و اهداف پژوهش، نتیجه گیری صورت گرفته و راهبردهایی جهت طراحی اماکن نظامی ارایه شده است.