شناسایی ابعاد شکل گیری هویت مکانی در محله های مسکونی مبتنی بر دیدگاه متخصصان با کاربست تحلیل عامل Q

هویت مکانی به عنوان یکی از سازه های اصلی در علم روان شناسی محیط، نقش بسیار مهمی در رابطه شناختی انسان و مکان سکونت وی و نیز افزایش سلامت روان و ارتقای کیفیت زندگی او دارد. لیکن عدم توافق صاحب نظران و متخصصان در خصوص ساختار این مفهوم، مانع از شناخت جامع آن شده است. از سوی دیگر، غالب مطالعات صورت گرفته در این زمینه از جانب مکان و ویژگی های آن انجام شده، درحالی که هویت مفهومی انسانی و به ویژه روان شناختی است. بنابراین دستیابی به ابعاد و عوامل موثر بر شکل گیری هویت مکانی در محله های مسکونی از دیدگاه متخصصان معماری و شهرسازی و با تاکید بر وجوه روان شناختی هویت مکانی، می تواند گامی جهت پیشبرد تحقیقات هویت مکانی در حوزه معماری و شهرسازی شود.

عوامل موثر بر شکل گیری هویت مکانی در محله های مسکونی از دیدگاه متخصصان معماری و شهرسازی چیست؟ ابعاد شکل گیری هویت مکانی در محله های مسکونی مبتنی بر دیدگاه متخصصان معماری و شهرسازی چیست؟

شناسایی عوامل موثر بر شکل گیری هویت مکانی در محله های مسکونی و همچنین دستیابی به ابعاد شکل گیری هویت مکانی در محله های مسکونی مبتنی بر دسته بندی دیدگاه های متخصصان معماری و شهرسازی.

پژوهش حاضر به لحاظ هدف در دسته تحقیقات بنیادی با ماهیت اکتشافی و ازنظر روش گردآوری داده ها در دسته تحقیقات توصیفی قرار می گیرد. روش تحقیق، ترکیبی از روش های کیفی و کمی منتج از مکتب عمل گرایی چندگانه است. شناسایی ابعاد شکل گیری هویت مکانی در محله های مسکونی در چهار بخش 1- مصاحبه با متخصصان، 2- کدگذاری باز و محوری، تهیه جدول هدف- محتوا و پرسشنامه محقق ساخت بر اساس آن، 3- پیمایش دلفی در دو مرحله و 4- تحلیل عامل Q با استفاده از نرم افزار SPSS-26، انجام شده است. جامعه آماری پژوهش در بخش اول، 9 نفر از متخصصان معماری و شهرسازی و در بخش پیمایش دلفی، 25 نفر بوده است که به روش نظریه ای انتخاب شدند و نمونه گیری به روش شبکه ای (گلوله برفی) تا اشباع نظری ادامه یافت.

نتایج پژوهش نشان می دهد، 8 دیدگاه غالب درزمینه شکل گیری هویت مکانی در میان متخصصان وجود دارد که ابعاد موضوع را شکل می دهند و به ترتیب عبارت اند از: ابعاد «کالبدی- ساختاری»، «روان شناختی»، «اجتماعی- فرهنگی»، «عملکردی- فعالیتی»، «زیبایی شناختی»، «زیست محیطی»، «تاریخی» و «معنایی». دیدگاه های متخصصان نیز، در طیفی از روان شناسی اجتماعی با ماهیت جزءنگر تا معناگرایی با ماهیت کل نگر شناسایی شد.