معرفی ابزار سنجش سطح خلاقیت کودکان مشارکت کننده با معمار، در فرآیند طراحی معماری برای کودکان

در سال های اخیر، مشارکت معمار و کودک در طراحی معماری برای کودکان، محور توجه بسیاری از طراحان معماری قرار گرفته است و از آنجایی که پاسخ خلاقانه به مسایل معماری، معیاری مهم در ارزیابی کیفی آثار معماری محسوب می شود، پس مساله اساسی پژوهش حاضر، یافتن ابزاری جهت ارزیابی سطح خلاقیت کودکان مشارکت کننده در فرآیند طراحی معماری است، به نحوی که نتایج این ارزیابی، قابلیت های خلاقانه کودک در ارتقاء کیفیت اثر مشارکتی را برای معمار تشریح کند. سوال تحقیق: این پژوهش به دنبال یافتن پاسخ دو سوال اصلی است: 1- در فرآیندهای طراحی مشارکتی با کودکان، معمار به کمک کدام ابزار می تواند به سنجش سطح خلاقیت کودکان مشارکت کننده بپردازد؟ 2- بنیان های ساخت ابزار سنجش و ارزیابی سطح خلاقیت کودکان در معماری، کدامند؟

هدف پژوهش، معرفی ابزاری کاربردی جهت استفاده معماران در ارزیابی سطح خلاقیت کودکان مشارکت کننده در فرآیندهای طراحی معماری مشارکتی، است.

این پژوهش کیفی با هدف کاربردی است. داده های اولیه به روش کتابخانه ای جمع آوری شد. برای تحلیل محتوا و استنتاج از داده ها، از روش فرا ترکیب سندلوسکی و باروسو استفاده شد. با استفاده از ابزار گلین، روایی استنتاج ها بررسی شد. دسته بندی یافته ها در نرم افزار MaxQDA 10 انجام شد. ابزار پیشنهادی پژوهش در بازه زمانی خرداد و تیر 1399 چهار مرتبه مورد استفاده آزمایشی قرار گرفت. مرتبه اول و دوم را نگارندگان و به روش بازآزمایی به کمک 30 کودک(15 پسر و 15 دختر 8 تا 12 سال) اجرا کردند. مراتب سوم و چهارم را دو آزمونگر دیگر، در دو گروه مجزای 30 نفره با همان شرایط جنسی و سنی، اجرا کردند. اعتبارسنجی نتایج آزمون ها با آماراستنباطی و محاسبه ضرایب همبستگی پیرسون، در نرم افزار SPSS 25 ، انجام شد.

یافته های پژوهش نشان داد سطح توانایی کودکان در اظهار نظر پیرامون مسایل مطرح شده با آنها، با هم متفاوت است. هر چند کودکان از مفاهیم بنیادین موثر در شکل گیری فضاهای معماری درکی نسبی دارند، اما نتایج پژوهش نشان داد قابلیت های خلاقانه کودکان در حوزه پاسخ به مسایل معماری، با هم متفاوت است. از این رو لازم است قبل از شروع فرآیند مشارکتی، معمار آن دسته از قابلیت های کودک که می تواند در تولید آثار معماری مشارکتی اثر بخش باشد را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد، تا بستر ورود کودکان خلاق تر به فرآیند طراحی، فراهم شود. به این سبب ابزار «سنجش سطح خلاقیت کودکان مشارکت-کننده با معمار» در قالب «دستورالعمل» و «جدول کمی سازی و استنتاج نهایی» تدوین، اعتبارسنجی و ارایه گردید.