نمودهای عناصر رئالیسم جادویی در مناقب العارفین

در میان گونه‎ های مختلف ادبی، متون عرفانی و به‎ ویژه تذکره ‎های عرفانی که شرح حال عرفا و مشایخ صوفیه را روایت کرده اند، به سبب اشتمال بر اعمال شگفت‎ انگیز و خارق‎ العاده‎ای که بر اثر کرامت‎های عارفان رخ می‎دهد، بیشترین شباهت و هم‎سویی را با مولفه ‎های مکتب ریالیسم جادویی دارند. نگارندگان پژوهش حاضر، از میان تذکره‎های عرفانی و شرح حال عرفا، کتاب مناقب ‎العارفین احمد افلاکی را که در شرح حالات و مقامات مولانا و خاندان و اصحاب ایشان است، به‎ عنوان جامعه آماری این پژوهش در نظر گرفته‎ و به‎ شیوه توصیفی ‎تحلیلی به بررسی نمودهای عناصر ریالیسم جادویی در اثر یادشده همت گمارده‎اند. برایند پژوهش نشان می‎دهد که افلاکی نیز مانند نویسندگان پیشرو مکتب ریالیسم جادویی، با کمک قوه تخیل بسیار بالا و خلاقیت ادبی و نبوغ هنری قابل‎ تحسینی که دارد، عناصر جهان جادو و جهان واقعیت را آن چنان خلاقانه در هم می‎ آمیزد که منجر به شکل گیری کلیتی واحد و یگانه می‎شود و خواننده را مجاب می‎کند که عنصر جادویی را که در بستری از واقعیت جریان دارد، بپذیرد. وجود عناصری چون هویت گردانی، زمان‎پریشی، مکان پریشی، آمیزش و تلفیق هنرمندانه واقعیت و خیال، کاربرد بزرگ‎نمایی و اغراق و کرامت‎های شگفت‎ و شگرفی که از شخصیت‎های حکایت‎ها سر می‎زند، مناقب ‎العارفین را هرچه بیشتر به قلمرو ریالیسم جادویی سوق می‎دهد.