معرفی محیط کشت جامد درون شیشه ای ارزان برای تولید گیاهچه های پر کیفیت ارکیده فالانوپسیس

گیاهان ارکیده به ویژه ارکیده های فالانوپسیس به عنوان یکی از محبوب ترین گیاهان زینتی در بازار های جهان شناخته می-شوند. تنها راه تولید گیاهچه های این ارکیده استفاده از سیستم کشت درون شیشه ای است. تولید کنندگان این گیاه مجبور به خرید و واردات آن از شرکت های خارجی هستند. در حال حاضر افزایش هزینه های تولید و پرورش گیاهچه ها در کشور که نیازمند خرید مواد شیمیایی وارداتی برای ساخت محیط های کشت درون شیشه ای است، موجب ایجاد مشکل برای تولیدکنندگان داخلی این محصول شده است. بنابراین ساخت محیط کشت مناسب و کم هزینه برای تولید نشاء کشت بافتی ارزان و پر کیفیت در مقیاس انبوه تجاری، انگیزه اصلی انجام پژوهش حاضر بود.

در این پژوهش، پروتوکورم های پنج میلی متری به عنوان ریز نمونه در هشت تیمار محیط کشت نیم غلظت موراشیگ و اسکوگ (شاهد)، FAST و شش نوع محیط کشت دست ساز با استفاده از کودهای ارزان ساخت داخل کشور که با شماره های یک تا شش (M6تاM1) نام گذاری شدند و در سه تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی، کشت شدند. ریزنمونه ها هر30 روز یکبار واکشت شدند و وزن تر کل آن ها ثبت گردید. همچنین سه ماه پس از کشت، برخی صفات فیزیولوژیک (وزن تر و خشک کل، وزن خشک برگ و ریشه)، بیوشیمیایی (غلظت رنگیزه های فتوسنتزی، آنتوسیانین و کربوهیدرات محلول، ذخیره ای و کل) و همچنین حداکثر کارایی فتوسیستم II در گیاهچه ها مورد بررسی قرار گرفت.

نتایج نشان داد که گیاهان کشت شده در محیط های کشت مختلف در تمامی صفات در سطح احتمال یک درصد، دارای اختلاف معنی دار بودند. بیشترین وزن تر و خشک کل، میزان رنگیزه های فتوسنتزی و حداکثر کارایی فتوسیستم II، در محیط کشت های M5 و M6 و کمترین آن ها در M2 اتفاق افتاد. همچنین M6 با داشتن 7/155 و 1/2 MS با دارا بودن 2/40 میلی گرم بر گرم، به ترتیب بیشترین و کمترین محتوای کربوهیدرات کل را به همراه داشتند. بیشترین (3/31 میکرو مول بر گرم) و کمترین (9/14 میکرو مول بر گرم) محتوای آنتوسیانین نیز به ترتیب در محیط کشت های M2 و 1/2 MS مشاهده شد.

با افزودن پودرموز و ذغال فعال به محیط های کشت ارزان M5 (300000 ریال و 15/7 دلار) و M6 (440000 ریال و 52/10 دلار) در مقایسه با محیط های کشت معمول ارکیده (1/2 MS وFAST) و کاهش هزینه های کشت درون شیشه ای به ترتیب به مقدار 23 و 12 درصد به عنوان محیط کشت های جامد کم هزینه مناسب جهت رشد و پرورش گیاهچه های ارکیده های فالانوپسیس انتخاب شدند که با توجه به منحنی قسم بندی زیست توده می توان محیط کشت M6 را به دلیل تولید گیاهان خوش فرم تر در مقایسه با همه محیط های کشت به-عنوان محیطی ارزان و مناسب معرفی نمود.