بررسی اثر کم آبیاری و باکتری تقویت کننده رشد بر میزان اینولین و صفات مورفولوژیک ریشه ژنوتیپ های مختلف گیاه دارویی شنگ (Tragopogon spp.)

گیاه شنگ علاوه بر مصرف خوراکی به دلیل داشتن بسیاری از ترکیب های مفید دارای خواص دارویی متعدد می باشد. یکی از این ترکیب های شناسایی شده اینولین می باشد که در ریشه این گیاه وجود دارد. برای بررسی تاثیر تنش کم آبی و اثر رایزوباکتری تقویت کننده رشد (Bacillus subtilis) بر میزان اینولین و صفات مورفولوژیک ریشه در برخی ژنوتیپ های گیاه شنگ (Tragopogon spp.)، آزمایشی به صورت فاکتوریل با سه عامل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه بوعلی سینا در سال 1399 انجام شد. عامل اول، آبیاری در دو سطح بدون تنش (100% ظرفیت زراعی) و تنش کم آبیاری (50% ظرفیت زراعی)، عامل دوم، ژنوتیپ در 15 سطح (ژنوتیپ های مختلف شنگ) و عامل سوم، رایزو باکتری تقویت کننده رشد در دو سطح تلقیح با باکتری B. subtilis و عدم تلقیح با باکتری در نظر گرفته شد. صفات طول، سطح، حجم، قطر، وزن و میزان اینولین در ریشه های گیاه اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که اثر برهمکنش آبیاری، ژنوتیپ و باکتری بر تمام صفات مورد بررسی معنی دار شد. تنش کم آبی در بیشتر ژنوتیپ ها باعث افزایش طول، سطح و حجم ریشه شد ولی وزن ریشه و میزان اینولین در اثر تنش کم آبیاری کاهش یافت. اثر تلقیح با باکتری در ژنوتیپ ها متفاوت بود. ژنوتیپ ایرانی شماره 11 (کبودر آهنگ) بیشترین میزان اینولین را در سطوح مختلف تنش و B. subtilis به خود اختصاص داد و پس از آن ژنوتیپ ایتالیایی شماره 4 در شرایط بدون تنش در هر دو سطح باکتری بیشترین مقدار را داشت. به طور کلی، تنش باعث کاهش میزان اینولین در ریشه گیاه شد، ولی اثر تلقیح با B. subtilis به نوع ژنوتیپ بستگی داشت.