پایش فرونشست زمین با تحلیل سری زمانی پراکنش گرهای دائمی و تغییرات تراز آب زیرزمینی؛ (مطالعه موردی دشت سراب)

امروزه، فرونشست زمین پدیده ای شایع در بسیاری از مناطق جهان است که آثار مخربی بر روی شبکه های حمل و نقل، تاسیسات و سازه ها دارد. هدف این مطالعه بررسی وضعیت فرونشست دشت سراب و ارتباط آن با تغییرات تراز آب زیرزمینی می باشد. دشت سراب از دشت های دارای خطر بالای فرونشست استان آذربایجان شرقی معرفی شده است، با این حال تاکنون مطالعه ای برای بررسی ارتباط سطح ایستابی با فرونشست زمین بر اساس نقشه های نرخ جابه جایی زمین انجام نشده است. در این مقاله ابتدا به منظور افزایش دقت در تعیین جابه جایی ها، روش تحلیل سری زمانی پراکنش گرهای دایمی و 36 تصویر Sentinel-1A در بازه 2017 تا 2020 استفاده شد و بیشینه نرخ فرونشست حدود 45- میلی متر در سال در راستای قایم به دست آمد. بخش های دارای بیشینه فرونشست دشت نیز مشخص شد. با استفاده از داده های سری زمانی چاه های پیزومتری در فاصله سال های 1383 تا 1398، مشخص شد در مناطق دارای فرونشست زیاد، کاهش چند متری سطح ایستابی وجود داشته، در حالی که در مناطق فاقد فرونشست، تغییرات سطح ایستابی به شکل سینوسی بوده است. همچنین، با تهیه نقشه هم افت سطح ایستابی در بازه زمانی سه ساله، همبستگی بین سطح ایستابی (متغیر مستقل) و جابه جایی سطح زمین (متغیر وابسته) مورد بررسی قرار گرفت. وجود معادله خط رگرسیون نشان داد، رابطه آماری بین سطح ایستابی و جابه جایی های سطح زمین معنی دار است و رابطه مستقیم بین دو متغیر وجود دارد. بنابراین پایش مستمر میزان ذخایر آب های زیرزمینی و کنترل برداشت آب، نقش موثری در پیشگیری از خطرات پدیده فرونشست خواهد داشت که لازم است در دستور کار قرار گیرد.