اصول نظری معماری اخلاق مدار در قرآن کریم، با تکیه بر منطق صوری ارسطویی در اندیشه اسلامی

پژوهش پیش رو، پژوهشی قرآنی است که با بررسی تاثیر اخلاق بر معماری از منظر قرآن کریم، به شناخت معماری غیر اخلاقی پرداخته و با هدف تبیین اصول نظری معماری اخلاق مدار، به استقراء، استنتاج و معکوس سازی منطقی مفاهیم استخراج شده بر اساس منطق صوری ارسطویی می پردازد. پرسش این مقاله این است که چگونه می توان با تکیه بر آموزه های منطق صوری ارسطویی، به تبیین اصول نظری معماری اخلاق مدار از منظر قرآن کریم پرداخت؟ با توجه به اولویت دوری جستن از رذایل اخلاقی بر کسب فضایل اخلاقی در دین مبین اسلام و نیز جایگاه معماری به عنوان عمل اختیاری انسان که موثر از صفات درونی فرد و جامعه پیرامونش می باشد، می توان رذایل اخلاقی را مهمترین عامل شکل گیری اصولی غیراخلاقی برای معماری در نظر گرفت، و رذیلت های مذکور در قرآن مجید، این اصول را از منظر کتاب آسمانی مسلمین مشخص می نماید و بستری می شود برای شناخت اصول معماری اخلاقی. این پژوهش در گونه استدلال منطقی و با رویکردی تحلیلی تفسیری به بررسی مستندات و منابع می پردازد و یافته های پژوهش با استفاده از تکنیک مصاحبه نیمه سازمان یافته، اعتبارسنجی می شوند. مصاحبه ها حاکی از تایید متخصصین در زمینه مفاهیم مطرح شده در اصول و نیز کامل بودن وکافی بودن اصول نظری استخراج شده از فرآیند منطقی پژوهش می باشد. این اصول نظری تایید شده در پژوهش عبارتند از: 1) معماری باید راه ایجاد یاد و ذکر خداوند باشد. 2) معماری باید ابزار تکریم مخاطب و عدم تفاخر بر آن ها باشد. 3) معماری باید موجب و سبب ایجاد هدفمندی نسبت به نیازهای دنیوی و اخروی انسان باشد. 4) معماری باید موجب رفع و محو فاصله طبقاتی شده و ابزار ایجاد برابری با دیگر انسان ها باشد. 5) معماری باید موجب ایجاد تعادل در لذات و امیال انسان شود. 6) معماری باید بواسطه ساختاری اقتصاد محور و طبیعتگرا موجب اعتدال گرایی در تامین نیازهای انسان شود. 7) معماری باید با توجه و اعتقاد به عدم بقا و جاودانگی دنیوی انسان، قایل به استحکام در ساخت بنا باشد. بنابراین نتیجه این پژوهش نشان دهنده امکان استخراج منطقی اصولی منسجم از قرآن کریم به منظور خلق معماری اخلاق مدار است که می تواند با تکیه بر پایه هایی محکم و استدلال پذیر، در عرصه نظر و عمل مورد بهره برداری قرار گیرد.