تبیین ساختار فضایی بافت محلات شهر، با نگاهی به شهر کرمان

بافت شهر به انواع و اشکال مختلف مورد مباحثه و تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. یکی از انواع و اشکال مباحثه، «ساختار فضایی بافت» است. به زبان ساده، ساختار به ویژگی ها و عناصری از هر چیز دلالت می کند که نبود آن ها به معنی نبود یا عدم وجود آن چیز می باشد. این مقاله پس از تعریف مفاهیمی چون «فضا و مکان»، به معرفی انواع مکان های همگانی شامل «معابر، میدان و میدانچه، آب کنارها، فلکه، پله راه، پیاده راه، پشت بام های عمومی، ورودی (دروازه) شهر و محلات، بوستان و باغ های عمومی، فضاهای خالی بین مجتمع های مسکونی، راسته بازارها و پاساژها و صحن برخی از مساجد» پرداخته است. اشتراکات و افتراقات واژه هایی چون «سازمان فضایی و ساختار فضایی» مورد بررسی واقع شده و عناصر تشکیل دهنده ساختار فضایی ارایه شده است. از آن جایی که مکان های عمومی کهن (در محلات قدیمی) و فضاهای شهری نو (در محلات جدید)، جزو مهم ترین عناصر و اجزای تشکیل دهنده ساختار فضایی محلات می باشند، تلاش شده تا نقش آن ها در شکل گیری ساختار فضایی هر یک از محلات درونی، میانی و پیرامونی شهر تبیین گردد و نیز ارتباط یا عدم ارتباط آن ها در ساخت کالبدی- فضایی محلات جدید و قدیمی و بالعکس مشخص شود. در طی تحقیقات و بررسی نظرات اندیشمندان پیرامون موضوع، روند انجام پژوهش به این منتج شد که برای پرداخت به موضوع «ساختار فضایی بافت شهر»، بایستی از مسیر معرفی نمایان گرهای طراحی شهری گذشت و بر اساس آن برای محلات منتخب از شهر کرمان شاخص هایی را در نظر گرفت که بتوان وضعیت ساختاری آن ها را با یکدیگر مقایسه نمود. روش پژوهش به صورت توصیفی- تحلیلی بوده و جمع آوری اطلاعات از طریق منابع کتابخانه ای، اینترنتی و نیز مشاهدات و فعالیت های میدانی در شهرهای ایران؛ از جمله کرمان در سال های اخیر می باشد.