نظریه «عسر و حرج فراگیر زوجه» در طلاق حاکم از منظر فقه و حقوق مدنی

پیشینه بحث درباره طلاق حاکم به کتاب فقهی المقنعه شیخ مفید باز می گردد. از جمله معضلات جامعه کنونی، کثرت رجوع زوجه به حاکم برای دادخواست طلاق است که ناشی از کاهش تحمل زوجه در برابر سختی زندگی است؛ چون مطابق روایات، طلاق مبغوض ترین حلال الاهی، و نیز تهدیدی برای کیان خانواده است، نظریه «عسر و حرج فراگیر زوجه» در صدد محدودکردن این معضل اجتماعی به نمونه های خاص است که در میان تحقیقات کنونی جای پژوهش در این باره خالی است. از منظر فقه و حقوق مدنی، طلاق، اولا و بالذات، حق زوج است ولی در نمونه هایی که زوجه در عسر و حرج شدید قرار گیرد و زوج از معاشرت نیک یا طلاق دادن او امتناع ورزد یا طلاق از جانب وی ناممکن شود، حاکم زمام امر طلاق را بر عهده می گیرد. از این رو، پرسش اصلی پژوهش ما این است که: نظریه «عسر و حرج فراگیر زوجه» در طلاق حاکم از منظر فقه و حقوق مدنی چیست؟ روش این پژوهش توصیفی تحلیلی است. یافته پژوهش این است که بر اساس برخی آیات قرآن کریم و نیز روایات معتبر و سایر دلایل، دو مفهوم «سوء معاشرت» و «امساک اضراری» ناظر به طلاق حاکم و حق رجوع زوجه به حاکم در هنگام عسر و سختی فراگیر (شدید) وی است.