قابلیت پاجوش های ریشه درختی در برآورد فرسایش گالی با استفاده از تحلیل دندروژئومورفولوژیک در حوضه نیلکوه (گالیکش)، استان گلستان

درک صحیح فرایندهای ژیومورفولوژیک نقش مهمی در مدیریت فرسایش خاک ایفا می کند. فرسایش خاک ناشی از توسعه گالی ها یکی از مشکلات جدی محیطی است که موجب بر هم خوردن تعادل سیستم های طبیعی از طریق هدر رفت آب و خاک می شود.  دندروژیومورفولوژی یکی از تکنیکهای جدید در تعیین فرسایش مبتنی بر درک مورفولوژی و ساختار ریشه و ساقه درختان است و جانشین مناسبی برای روش های سنتی موجود است. این روش در مورد آن بخش از ریشه ها بکار میرود که توسط فرایند فرسایش، عریان شده و قابل تعیین سن هستند. بعد از ظاهر شدن ریشه درختان ناشی از فرساش گالی، پاجوش ها شکل می گیرند. در این پژوهش، برآورد نرخ فرسایش گالی در حوضه نیلکوه (گالیکش) بر اساس تحلیل دندروژیومورفولوژیک حلقه های رشد سالانه پاجوش شکل گرفته بر روی ریشه درختان انجام شده است. بدین منظور تعداد 23 نمونه از ریشه درختان انجیلی و خرمالوی وحشی(خرمندی) را که پس از فرسایش، منجر به شکل گیری پاجوش شده، مورد تعیین سن قرار گرفتند. حداقل و حداکثر سن نمونه ها 3 و 18 سال می باشد. در این بررسی ریشه هایی که سن آنها بازه زمانی سال های 1374 تا 1395 را در بر می گیرند، در طی دوره ای 3 ساله 95-1392 نمونه برداری شدند. در هنگام برداشت نمونه ها، اطلاعات مورد نیاز شامل ابعاد گالی و مختصات جغرافیایی نقاط برداشتی نیز ثبت شده است. سپس نمونه ها در شرایط طبیعی خشک گردیده و برای وضوح بیشتر حلقه با سمباده برقی صیقل داده شده است. نتایج نشان می دهد که در ارتفاعات بالا چون شیب توپوگرافی زیاد است، فرسایش بستر گالی افزایش می یابد در حالی که در ارتفاعات پایین دست شیب زمین کاهش می یابد و در نتیجه فرسایش کناری گالی افزایش می یابد. براساس نتیجه بدست آمده، میانگین حجم فرسایش سالیانه گالی ها برابر 043/0 متر مکعب و میانگین نرخ پسروی کناری و بستر گالی بترتیب 153/0 و 036/0 متر حاصل شده است.