اشعریان و تحول گفتمان تاریخ نگاری محدثان قمی در موضوع امام شناسی

دانش تاریخ بر پایه سنت تجربه گرایانه خود در سده های اخیر، توان بازنمایی ابعاد فراطبیعی امامان شیعی را ندارد. با توجه به در دسترس نبودن بخش عمده ای از منابع تاریخی در محدوده زمانی قرن های دو تا پنج هجری، و اهمیت آثار محدثان شیعی، به ویژه قمی ها در بازنمایی تاریخ امامان در منابع روایی، این پرسش رخ می نماید که محدثان قمی چه مسیری را برای بازنمایی ابعاد مختلف شخصیت امامان شیعی (ع) طی کرده اند؟ تحقیق حاضر، با نگاهی به روش تحلیل گفتمان و ترسیم گفتمان های تاریخی و کلامی و تبیین ارکان آنها در روایات امام شناسی محدثان قمی در سده های نخستین اسلامی، به تبیین روند فزاینده استفاده از داده های کلامی در قالب گزاره های تاریخی برای شناساندن امامان و عوامل گسترش آن پرداخته است. یافته های پژوهش، نشان می دهد که عوامل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و دلایلی چون آمادگی ذهنی مخاطبان، بر غلبه گفتمان کلامی در تاریخ نگاری محدثان قمی تاثیرگذار بوده است.