بازشناسی مفهوم توسعه سیاسی در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای

توسعه و پیشرفت به عنوان یک مفهوم پیچیده و مبتنی بر یک فرآیند، دارای ابعاد و سطوح گوناگونی است که معمولا در قالب توسعه اقتصادی، توسعه سیاسی، توسعه اجتماعی و توسعه فرهنگی مورد مطالعه و بررسی قرار می گیرد. توسعه ی سیاسی به عنوان یکی از ابعاد و شاخص های مهمی است که در نظریه ها و رویکردهای توسعه نزد مکاتب فکری و مطالعات جامعه شناسی سیاسی جایگاه و اهمیت بسزایی دارد. مقاله حاضر ضمن تعریف و تبیین مفهوم «تعالی سیاسی» و بازشناسی وجوه تمایز آن با مفهوم « توسعه سیاسی»، و معرفی شاخص های این مفهوم اکتشافی، این شاخص ها را در دیدگاه آیت الله خامنه ای مورد سنجش محتوایی قرار می دهد. سوال اصلی این است که مفهوم تعالی سیاسی و پیشرفت چه جایگاهی در اندیشه سیاسی آیت الله خامنه ای دارد؟ در پاسخ باید گفت که در دیدگاه ایشان، تعالی سیاسی با لحاظ کردن شرایط و لوازم بومی محقق خواهد شد که دیدگاهی نو و الگویی مقبول برای جایگزینی آن با مفهوم توسعه سیاسی غربی است. ایشان در تبیین مفهوم تعالی سیاسی، ضمن ناموفق دانستن مدل های غربی توسعه، با تاکید بر مدل بومی ایرانی- اسلامی پیشرفت، هفت نشانه و شاخص برای الگوی مطلوب تعالی سیاسی و پیشرفت بیان نمودند، که برخی از آنها مانند مبارزه، روحیه ی خطرپذیری و انضباط، مبانی معرفتی اسلامی و توجه به بعد دو ساحتی انسان، مقدمه ی تعالی و پیشرفت محسوب می شوند، و برخی دیگر مانند تضمین استقلال کشور، تولید علم و تحقق عدالت اجتماعی، ثمره ی تعالی و پیشرفت به شمار می روند.