ارزیابی خطر بهداشتی فلزات در غبار خیابانی شهر کرج در سال 1397

در طی دو دهه گذشته، آلودگی هوا به مسیله جدی تبدیل شده است که منجر به انواع پیامدهای بهداشتی مضر شده است. غبار خیابانی ترکیب پیچیده ای از آلاینده های منابع مختلف است که می تواند به عنوان شاخص مناسبی از کیفیت هوای محیط شهری باشد. از این رو، این مطالعه با هدف ارزیابی خطر بهداشنی فلزات سمی همراه با غبار خیابانی و شناسایی منابع انتشار آن ها انجام شد.

نمونه های غبار از سه منطقه پر تردد برداشت و پس از هضم اسیدی عناصر کلسیم، باریم، کروم، مس، منگنز، نیکل، وانادیوم، روی، استرانسیوم، لیتیم، تیتانیوم، سدیم، منیزیم، پتاسیم، آهن و آلومینیوم به روش طیف سنجی نشری جفت شده القایی (ICP-OES) و عناصر کادمیوم، کبالت، سرب و تنگستن به روش طیف سنجی جرمی جفت شده القایی (ICP-MS) آنالیز شدند.

نتایج اندازه گیری عناصر در غبار خیابانی کرج نشان داد که در مقایسه با مقادیر موجود در پوسته زمین، غلظت (mg/kg) فلزات کادمیوم (9/0=X)، روی (15/479=X)، مس (37/159=X) و سرب (57/113=X) در سطح بسیار بالا و فلزات نیکل (36/69=X)، کروم (96/93=X)، کبالت (06/21=X)، تنگستن (73/5=X) و کلسیم (75900=X) در سطح نسبتا بالا قرار گرفتند. در مقابل غلظت سایر عناصر (باریم، منگنز، وانادیوم، استرانسیوم، تیتانیوم، لیتیم، منیزیم، سدیم، پتاسیم، آهن و آلومینیوم) در محدوده مقادیر پوسته زمین بودند. تحلیل خوشه ای نشان داد عناصر کادمیوم، سرب، روی، مس، نیکل، کروم، کبالت و کلسیم عمدتا ناشی از فعالیت های انسانی بودند، در حالی که، سایر عناصر مطالعه شده مرتبط با منابع طبیعی بودند. بلع ذرات غبار مسیر اصلی مواجهه با فلزات سمی برای کودکان و بزرگسالان در کرج بود. شاخص خطر (HI) کمتر از سطح ایمن (1 >) برای کودکان و بزرگسالان اما با مقادیر بیشتر برای کودکان بود. در میان فلزات مطالعه شده، کبالت، کروم و کادمیوم بیشترین خطر سرطان زایی را داشتند.

نتایج این مطالعه نشان داد غبار خیابانی کرج به شدت آلوده به فلزات سمی است که تماس بلند مدت با آن می تواند باعث بروز آثار مضر به ویژه برای کودکان شود. بنابراین پایش مداوم آلاینده های فلزی (به ویژه کبالت، کروم و کادمیوم) توصیه می شود.