رابطه حضرت فاطمه (س) و امام علی (ع) در الطبقات الکبری ابن سعد

رابطه فاطمه (س) و علی (ع) از موضوعاتی است که در منابع تاریخی به صورت های گوناگون و گاه متناقض گزارش شده است. در این میان الطبقات الکبری که از قدیم ترین منابع تاریخی، تالیف ابن سعد (متوفای230) از نمایندگان اصلی اهل حدیث در سده سوم هجری است، گزارش هایی در این باره ارایه کرده که بسیاری از آنها در منابع بعدی نیز تکرار شده است. بر اساس روایات ابن سعد، حضرت فاطمه (س) و علی (ع) در زندگی مشترک اختلافاتی داشتند که احتمالا مهمترین و قدیم ترین آنها به خواستگاری علی (ع) از دختر ابوجهل برمی گردد. پرسش اصلی پژوهش این است که تا چه اندازه می توان در مورد وجود اختلاف میان حضرت زهرا (س) و امام علی (ع) به این روایات اعتماد کرد؟ بر اساس یافته های این مقاله روایات ابن سعد و شماری دیگر از نویسندگان اهل سنت درباره شدت این اختلافات چندان قابل اعتماد نیستند. به نظر می رسد برخی از این اخبار محملی برای ساختن شان صدور حدیث نبوی «فاطمه بضعه منی...» و مبرا کردن شیخین از آزار فاطمه (س) بوده است. گزارش اختلاف میان زوجین، تنها منحصر به منابع سنی نیست، بلکه به صورت پراکنده در برخی منابع شیعی نیز انعکاس یافته است. ظاهرا برخی از این روایات در منابع شیعی نیز به بهانه بیان فضایل امیرالمومنین جعل شده است. چنین روایاتی با ارایه تصویر نادرست از فاطمه(س)، آن حضرت را تحت تاثیر سخنان اطرافیان نشان می دهد. این رویات جعلی چنین وانمود می کنند که آن حضرت بارها از روی ضعف، برای شکایت نزد پیامبر (ص) رفته است.