بررسی مفهوم جامعه مدنی در منظومه فکری دولت اصلاحات (1376-1384) بر اساس نظریه موریس باربیه

مفهوم جامعه مدنی به عنوان یکی از مهم ترین مولفه های توسعه سیاسی مطرح است. در ادبیات جامعه شناسی سیاسی و علم سیاست ظهور عینی و موثر این مفهوم را نشانه توسعه سیاسی و به تعبیر موریس باربیه مدرنیته سیاسی می دانند. موریس باربیه مدرنیته سیاسی را جدایی جامعه (جامعه مدنی) از دولت و فرد از شهروند تعریف می کند و با ویژگی هایی که برای آن برمی شمارد، بروز آن را در جوامع غیرغربی به ویژه کشورهای جهان اسلام و ایران بعید و دور از ذهن می داند. بر پایه همین روایت باربیه و با بهره گیری از روش توصیفی-تحلیلی و با گردآوری اطلاعات از طریق روش اسنادی و کتابخانه ای، مفهوم جامعه مدنی در ایران به ویژه در مقطع تاریخی دولت های هفتم و هشتم موسوم به دولت اصلاحات مورد بررسی قرار گرفت.  سیوال اصلی مقاله حاضر عبارت است از:  در برنامه و اهداف دولت های هفتم و هشتم مفهوم «جامعه مدنی» از چه جایگاهی برخوردار بوده است؟». نتیجه مقاله در پاسخ به سیوال اصلی به این ترتیب است : جامعه مدنی به عنوان مهم ترین شاخص توسعه سیاسی، از جایگاه محوری و تعیین کننده ای در برنامه ها و اهداف دولت های هفتم و هشتم برخوردار بوده است. به طوری که می توان گفت اساسا هدف توسعه سیاسی در دولت های هفتم و هشتم، توسعه جامعه مدنی در برابر دولت و حاکمیت به مثابه نهادی مستقل و تاثیرگذار بوده است و باعث ظهور تیوریک و عملی این مفهوم در سطح جامعه گردید.