تاثیر قرق و تغییرات آب و هوایی بر خصوصیات پوشش گیاهی در رویشگاه های شور حاشیه کویر میقان اراک

تخریب مداوم پوشش گیاهی و خاک مراتع عمدتا ناشی از عوامل طبیعی یا انسانی مانند چرای بی رویه دام است و شناخت میزان تغییرات انجام شده در اکوسیستم های مرتعی و علت آنها برای مدیریت مراتع ضروریست. بر این اساس پایش و بررسی روند تغییرات پوشش گیاهی و خاک در دو سایت قرق و تحت چرای دام در رویشگاه های شور حاشیه کویر میقان اراک طی سال های 1396 تا 1400 انجام شد. در هر سایت برای اندازه گیری پارامترهای گیاهی مانند درصد پوشش، تراکم و تولید از روش نمونه برداری تصادفی- سیستماتیک در طول شش ترانسکت به فواصل 100 متر از یکدیگر استفاده شد و نمونه برداری خاک نیز در طول ترانسکت های آماربرداری پوشش گیاهی انجام گردید. نتایج نشان داد که میزان تاج پوشش گیاهی سایت چرا شده در طول دوره آماربرداری از 43/23 تا 67/28 درصد و در سایت قرق از 8/32 تا 40 درصد در سال های مختلف متغیر بوده است. میانگین تولید کل علوفه سایت قرق در طول دوره آماربرداری از 6/174 تا 5/203 کیلوگرم در هکتار و میانگین تولید کل علوفه سایت چرا شده از 2/117 تا 1/139 کیلوگرم در هکتار در سال های مختلف متغیر بود. بیشترین مقادیر درصد پوشش و تولید علوفه کل سالانه در سال پرباران تر 1398 با 490 میلیمتر بارندگی و کمترین مقادیر پارامترهای مذکور در سال کم باران تر 1400 با 223 میلیمتر بارندگی سالانه مشاهده گردید. وضعیت مرتع به روش چهار فاکتوره در سایت قرق از درجه ضعیف تا خوب و در سایت چرا شده از درجه ضعیف تا متوسط در سال های مختلف متغیر بود. گرایش مرتع در سال های مختلف در سایت قرق مثبت یا ثابت و در سایت چرا شده منفی بود. بررسی شاخص های خاک نشان داد که در طول دوره ارزیابی در سایت قرق و چراشده تغییرات شاخص های کربن آلی، پتاسیم و نیتروژن در سطح پنج درصد معنی دار بوده و تغییرات سایر شاخص ها معنی دار نشد. نتایج آزمون همبستگی و رگرسیون نیز نشان داد که میزان بارندگی سالانه و بارندگی فصل رویش بیشترین همبستگی مثبت را با تغییرات میزان تاج پوشش و تولید علوفه گیاهان منطقه دارند و بعد از آن فاکتورهای کربن آلی، نیتروژن، فسفر و پتاسیم همبستگی بالایی با نوسانهای تاج پوشش و تولید گیاهان داشتند. به طورکلی دو عامل چرای دام و نوسانهای اقلیمی به ویژه تغییرات میزان بارندگی سالانه بیشترین تاثیر را بر تغییرات خصوصیات پوشش گیاهی مراتع مورد مطالعه داشتند.