پژوهشی درباره نقش و جایگاه دوستی در اندرزنامه ‎های پهلوی

بررسی اندرزنامه‎ های پهلوی، به ما نشان می‏دهد که دوستی پیش از آنکه به عنوان یک مفهوم اجتماعی مطرح شود، یک صفت فردی است. به این معنا هر فردی نخست باید با بهره‎گیری از تعالیم نیک، به خوی «به‏دوستی» متصف شود و سپس در راه دوستی و اندوختن دوست نیک بکوشد. فهم درست دوستی و شناخت دوستان نیک، یکی از مفاهیم بنیادی اندرزنامه‎ های ساسانی است که نقش مهمی در درک صحیح اندیشه‎های ایشان ایفا می‎کند. از‎‎این‎‎رو پژوهش حاضر می‏کوشد پاسخ روشنی به این پرسش دهد که؛ دوستی چه جایگاهی در اندرزنامه‏ های ساسانی دارد و این اندیشه چگونه سامان می‎یابد؟ یافته‏ های این پژوهش (که به روش توصیفی تحلیلی انجام شده است)، بیانگر آن است که اندرزهای پهلوی، در هر دو گونه دینی و تجربی تاکید بسیار بر دوستی دارد. تعالیم اندرزنامه‎ های دینی، با هدف رستگاری روان، بر دوستاری روان و زیستن به دلخواه او استوار است. همچنین اندرزهای تجربی‎‎عملی، در پرتو رسیدن به رستگاری و سلامت روان، بر روابط دوستانه مردمان و نیک‏زیستی در سایه به‏دوستی تاکید می‏ورزد. اندرزهای دوست‏محور پهلوی بیانگر اندیشه‏ای است که در نظر دارد به یاری دوستی، دیوان را نابود کند و با برقراری امنیت و آرامش، آفرینش و پرورش مردمان نیک را استمرار بخشد. از این رو جان‏مایه اندیشه دوستی، «مردم‎دوستی» است که از آن به قانون اورمزد تعبیر شده است. در این راه (که پسند دیوان نیست)، همواره هشدارهایی نسبت به دوری از دوست‎نمایان فریفتار ارایه می‏شود و برای شناخت دوست نیک از شریر خوددوست، از نقش نیکان و همپرسگی با ایشان سخن می‏رود.