ارائه مدل حساسیت به فرسایش بادی با بهره گیری از روش ارزیابی چند معیاره در پناهگاه حیات وحش هامون

پدیده فرسایش بادی و توفان های گرد و غباری یکی از مهمترین مخاطره های اقلیمی فراگیر است که خسارت های فراوانی را بر بخش های مختلف از جمله محیط زیست و سلامت انسان ها وارد می کند. تالاب بین المللی هامون در شرق ایران و در مصب رودخانه هیرمند قرارگرفته است که با وقوع خشکسالی های شدید سه دهه اخیر، بستر آن به کانون برداشت گردوخاک تبدیل شده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی حساسیت فرسایش بادی در بخش ایرانی تالاب هامون به عنوان پناهگاه حیات وحش است. برای این منظور، با انجام مرور منابع و بررسی نظر خبرگان، تعداد 15 معیار موثر بر فرسایش بادی تعیین و با بهره گیری از روش AHP، وزن دهی شد. بررسی وزن ها نشان داد تاج پوشش گیاهی با 0.13 بیشترین وزن را دارد. با بهره گیری از تصاویر ماهواره ای آبان 1400، شاخص گیاهی SAVI به عنوان نمایه ای از مقدار تاج پوشش گیاهی سطح زمین تهیه شد. برای تهیه نقشه معیارهای ویژگی های خاک، از 135 نقطه از خاک سطحی نمونه برداری انجام و نمونه ها به آزمایشگاه منتقل شد. بعد از تعیین مقادیر عددی معیارهای مورد نظر در هر نمونه، نقشه معیارها با بهره گیری از روش IWD تهیه شد. معیارها به روش فازی استاندارد شد و سپس با اعمال وزن ها به روش ترکیب خطی وزن دار با یکدیگر ترکیب و مدل فرسایش پذیری بادی خاک، تهیه و به پنج طبقه فرسایش پذیری طبقه بندی شد. برای بررسی صحت مدل، در 40 محل، با استقرار دستگاه تونل باد قابل حمل، سرعت آستانه فرسایش بادی اندازه گیری و اعداد به دست آمده مطابق با طبقه های فرسایش پذیری به پنج طبقه، دسته بندی و با طبقه متناظر فرسایش پذیری محل استقرار تونل باد مقایسه شد. صحت کلی به دست آمده 81% نشان دهنده توانایی این روش در تهیه مدل فرسایش بادی خاک است.