از قند تا دق مصری در آیینه شعر فارسی: بازتاب روابط تجاری ایران و مصر در ادبیات فارسی

مصر به «قبه الاسلام» ملقب بوده و از دید سیاسی و اقتصادی و فرهنگی همواره جایگاه والایی میان کشورهای مسلمان نشین داشته و این شان در دوره اسلامی بسی فزونی گرفته است. این کشور نزد ایرانیان نیز از عهد باستان تا امروز منزلتی داشت چنان که اهمیت آن در شعر فارسی بازتابید. شعر، فقط عرصه کرشمه های شاعرانه نیست، بلکه راهی به معرفت تاریخی نیز باز می کند. این نوشتار در پی پرتوافکنی بر نوع روابط تجاری ایران و مصر از چشم انداز ادبیات فارسی است. بنابراین، پس از برشمردن کالاهای تجاری شاخص مصر همچون قند، شکر، روغن، و دق مصری در شعر فارسی، وثوق داده های اشعار فارسی را در این زمینه، به محک منابع تاریخ نگارانه و فهرست کالاها را با مستندات تاریخی می سنجد. بنا بر تحلیل آماری حاصل این پژوهش، همبستگی مثبتی میان بسامد فراوان نام های اقلام مصری در شعر فارسی و رونق مبادلات تجاری ایران و مصر می توان یافت و حتی دوره های فراز و نشیب این مبادلات و کالاهای مهم تر را نیز به همین شیوه می توان بازشناخت.