نامه قاضی کوثر از علمای اهل سنت به میرزا حسن آشتیانی در تایید تحریم تنباکو در عهد قاجار

نامه فردی از عالمان بلندپایه اهل سنت کردستان ایران (قاضی کوثر) به فردی از مراجع شیعه ایران (میرزا حسن آشتیانی) در دوره قاجار، در این مقاله بررسی می شود. این سند هم از منظر تاریخی و هم از دید محتوایی مهم است و بر نخستین تلاش های عالمان دردشناس و دلسوز امت اسلامی در تقریب تسنن و تشیع به یکدیگر و مبارزه با پدیده تسلط بیگانگان بر جهان اسلام، گواهی می دهد. رقابت شدید روس و انگلیس با یکدیگر بر سر دست یابی به امتیازات بیشتر در ایران و چپاول سرمایه های مردم این سامان، در اواخر دوره ناصری بسی فزونی گرفت. از فحوای این روابط می توان دانست که هر گاه یکی از این دو رقیب در تحصیل امتیازی در ایران موفق می شد، طرف مقابل او در لغو آن امتیاز یا دست کم در کسب امتیازی تازه می کوشید. حکم تحریم تنباکو نمونه ای از مبارزات منفی با این فزون خواهی ها بود که بر شناخت و تفسیر درست این نوع از روابط دلالت می کند.