سیر تحول باورها درباره مکان های مقدس (مطالعه موردی مزار «بیت الاحزان» در قبرستان بقیع)

در نبود اسناد و آثار مکتوب درباره زمان و چگونگی پیدایش بسیاری مکان های مقدس و زیارتگاه ها، باورهای مردم درباره آنها در دوره های مختلف دستخوش تغییر شده و گاه حتی به تغییر کاربری یا ماهیت آنها منجر شده است. نمونه ای از این دست زیارتگاه ها، مزار «بیت الاحزان» در قبرستان بقیع در مدینه منوره است. در این نوشتار، به عنوان نمونه سیر تحول باورهای مردم درباره مزار بیت الاحزان به روش توصیفی تحلیلی و بر اساس منابع تاریخی و جغرافیایی بین سده های سوم تا ششم هجری بررسی شده است.نتایج این بررسی نشان می دهد که بیت الاحزان، در سده های اولیه اسلامی به نام «مسجد فاطمه» شهرت داشته و احتمالا در اصل محل دفن حضرت فاطمه بنت اسد بوده است. اما در دوره های بعد با انتساب به حضرت فاطمه زهرا (س)، باورهای دیگری درباره آن شکل گرفته و نهایتا در نیمه دوم سده ششم که مدینه به شهری شیعه نشین تبدیل شده بود نام و باور کنونی رایج درباره آن تثبیت شده است.