جایگاه فقه در تمدن‎ سازی اسلامی از دیدگاه امام خمینی (ره)

تمدن‎سازی و طرح ایده‎ های کارکردگرا در ساخت تمدن، یکی از آرمان‎های بزرگ حاکم بر ایدیولوژی‎های جهان از گذشته تا به امروز بوده است. تمام مکاتب فکری با ادعای ساخت جامعه ‎ای متمدن که از توان رفع نیازهای جوامع انسانی برخوردار است، به بسط نظریه ‎های تمدنی اقدام کرده‎اند. دین اسلام یکی از این مکاتب فکری است که از زمان ظهور تاکنون، توانسته است پتانسیل اندیشگانی خود را با تکیه بر منبع وحی در جهت ایجاد تمدنی الهی-انسانی به منصه ظهور برساند. این دین با هدف انتظام‎ بخشی به ساحت زندگی انسان در دو بعد فردی و اجتماعی در چهارچوب تمدن، اهتمام ویژه‎ای به علوم مبذول داشته است. فقه یکی از علوم دارای اهمیت در تمدن‎سازی اسلامی است که در همه ادوار تاریخ اسلام، به‎ عنوان یک ابزار بنیادین در تمدن‎سازی مورد استفاده قرار گرفته است. این علم با ارایه نظریاتی در دو بعد خرد (شخصی) و کلان (انسان، جامعه و جهان)، مهم‎ترین دانش بومی اسلام است که توان تاسیس تمدن را داراست. امام خمینی از اندیشمندان اسلامی در عصر معاصر هستند که همت خود را بر آن داشتند تا روشی را با تکیه بر دانش فقه به منظور احیای تمدن اسلامی ارایه دهند.مقاله پیش رو با روشی توصیفی-تحلیلی تلاش دارد کارکرد فقه را در تمدن‎سازی اسلامی با تکیه بر مبانی فکری امام خمینی مورد بحث قرار دهد. یافته‎ های پژوهش نشان می‎دهد: 1. فقه به‎عنوان یکی از مبانی اصلی اندیشه امام خمینیŠ نقش اساسی را در ایجاد این تمدن برعهده دارد؛ 2. در اندیشه امام خمینیمحدود ساختن فقه در امور فردی، در مخالفت قطعی با هدف شارع از وضع احکام بوده است؛ 3. امام خمینی حکومت در اسلام را مصداق عینی فقه در حل بحران‎های جامعه و نشان‎دهنده جنبه عملی فقه می‎دانند؛ 4. در نظر حضرت امام، هدف شارع از وضع احکام در کنار نظم‎بخشی و قانون‎مداری در رفتار فردی، حمایت از ساختن جامعه‎ ای همراه با قانون (شرع) است که این جامعه به ساختن تمدن شایسته انسان الهی مبادرت ورزد.