بررسی میزان فلزات سنگین در نمونه های خاک قبل از کشت و بعد از برداشت برنج در استان مازندران؛ مطالعه شاخص های پتانسیل ریسک اکولوژیک و آلودگی یکپارچه

آلودگی خاک به فلزات سنگین، موضوعی جدی در سراسر جهان است. این فلزات سنگین هم از منابع طبیعی و هم از منابع انسانی به خصوص فعالیت های کشاورزی در محیط منتشر می شود. از این رو، در این مطالعه به بررسی میزان فلزات سنگین و شاخص های پتانسیل ریسک اکولوژیک و آلودگی یکپارچه در نمونه های خاک مراحل نمونه برداری قبل از کشت و بعد از برداشت برنج در استان مازندران پرداخته شده است. جهت هضم شیمیایی نمونه های خاک از مخلوط اسید نیتریک، اسید هیدروفلویوریک و اسید پرکلریک استفاده گردید و به منظور سنجش میزان فلزات سنگین در نمونه های خاک از دستگاه ICP-MS استفاده شد. نتایج مقایسه میزان کروم، روی، نیکل و سرب در خاک قبل از کشت و بعد از برداشت برنج با استانداردهای ملی و بین المللی نشان می دهد که میزان این فلزات در بیشتر ایستگاه های مورد مطالعه بالاتر از حد استاندارد داخلی و بین اللملی است. نتایج میزان شاخص پتانسیل ریسک اکولوژیک در نمونه های خاک نشان داد که میزان این شاخص در تمام ایستگاه ها و مراحل نمونه برداری در محدوده ریسک اکولوژیک پایین (زیر 150) است. همچنین نتایج نشان داد که میزان شاخص PI برای عناصر آرسنیک، کروم، کادمیوم، مس، نیکل، روی و جیوه در تمام ایستگاه ها در نمونه های خاک قبل از کشت و بعد از برداشت برنج در محدوده میزان آلودگی پایین قرار دارد، اما میزان این شاخص برای عنصر سرب در تمام ایستگاه ها و مراحل نمونه برداری در محدوده میزان آلودگی متوسط به دست آمد. همچنین نتایج میزان شاخص آلودگی تجمعی (IPI) برای تمام ایستگاه ها و مراحل نمونه برداری در محدوده میزان آلودگی پایین به دست آمد. به طور کلی حضور فلزات سنگین در محیط خاکی و در پی آن تجمع فلزات سنگین در مواد غذایی، اثرات مضر و جبران ناپذیری بر جوامع بشری و امنیت غذایی دارد، بنابراین اقدامات احتیاطی بیشتری برای کاهش چنین اثراتی مورد نیاز است.