اندیشه ها و کنش های سیاسی میرزا ابوالمکارم و میرزا ابوطالب زنجانی؛ برگی از مشروطه زنجان و ایران

انقلاب مشروطیت به رغم مطالعات گسترده، در برخی موضوعات از جمله نقش برخی کنشگران سیاسی و عناصر متنفذ محلی دور از کانون های مشروطیت، به بررسی بیشتری نیاز دارد. در این راستا دو شخصیت سیاسی زنجانی، میرزا ابوالمکارم و ابوطالب موسوی از جمله کنشگران دوره مشروطه به شمار می روند که تاکنون به جز اشاره های کوتاه منابع عمومی، کارنامه شان مورد بررسی قرار نگرفته است. برادران زنجانی با فراز و فرود در مواضع و چرخش های سیاسی، در مقابل دو جریان مشروطه خواهی و ضد مشروطه نقشی شایسته بررسی ایفا کردند. در این پژوهش با بهره گیری از منابع اصیل، روزنامه ها و اسناد جدید و با استفاده از روش توصیفی-تبیینی به بررسی کارنامه و مواضع سیاسی این دو شخصیت زنجانی عصر مشروطه پرداخته شده است. مدعای نگارندگان پژوهش این است که مشروطه خواهی میرزا ابوالمکارم متاثر از ملاحظات و رقابت های طبقاتی با خاندان ها و علمای نوظهور زنجان بود. مواضع ضد مشروطه میرزا ابوطالب نیز به سبب نزدیکی به دربار، رقابت با علمایی چون بهبهانی و مشروعه خواهی حاصل شد. این مواضع به تثبیت موقعیت میرزا ابوالمکارم در زنجان و قتل میرزا ابوطالب در تهران انجامید.