تحلیل فضایی جزایر حرارتی شهر قم به عنوان نمایه ای از محیط زیست شهری

روند جزیره حرارتی شهری در بعد زمان و مکان به دلایلی نظیر تغییر در کاربری اراضی، پوشش گیاهی، پارامترهای اقلیمی و... درحال تغییر است و در پی آن معضلات محیط زیستی گسترده ای را به همراه دارد. به دلیل این مهم، در این پژوهش سعی شده است تا روند تغییرات جزیره حرارتی شهر قم با استفاده از تکنیک های خودهمبستگی فضایی در یک بازه زمانی 21 ساله (1379 تا 1399) و با هدف شناسایی مناطق بحرانی محیط زیستی مورد بررسی قرار گیرد. برای دستیابی به این هدف، از تصاویر ماهواره لندست 7 (ETM+) و لندست 8 (OLI/TIRS) جهت محاسبه دمای سطح زمین (LST)، از آماره های موران جهانی و موران محلی برای بررسی خودهمبستگی فضایی و آماره ی Gi* جهت تعیین لکه های سرد و گرم و از شاخص وضع بحرانی محیط زیست شهری برای شناسایی مناطق بحرانی محیط زیستی استفاده شده است. نتایج نشان داد بیش ترین دما مربوط به زمین های بایر اطراف شهر و کم ترین مقدار دما مربوط به نواحی حاوی پوشش گیاهی و فضای سبز بوده است؛ به عبارتی دیگر شبه جزیره حرارتی گرم در حاشیه شهر و جزایر حرارتی سرد در مرکز شهر طی دوره مورد مطالعه تشکیل شده است. نتایج حاصل از خودهمبستگی فضایی موران عمومی نشان داد که دمای سطح زمین در شهر قم دارای ساختار فضایی بوده و الگوی توزیع آن ها به صورت خوشه ای می باشد. همچنین نتایج شاخص وضع بحرانی محیط زیست شهری نشان داد پهنه هایی با حساسیت بالا محیط زیستی در دوره مورد مطالعه در اطراف شهر طی دوره مورد مطالعه تشکیل شده است.