بستر اجتماعی حضور پریان در اساطیر ایرانی و انیرانی (مطالعه موردی: بررسی تطبیقی داستان ملوزین با اسطوره های ایرانی) (علمی-پژوهشی)

ملوزین در اسطوره های غربی نام پریی است نیمه انسان نیمه حیوان که برای همسر انسانی خود ثروت و باروری به ارمغان می آورد. اما این مزایا از دست می رود. چگونه؟ اینجاست که اندیشه بشری به کار می افتد و داستانی خلق می کند که در بیشتر فرهنگها، از جمله در فرهنگ و اسطوره های ایران نمونه هایی از آن را در قالب داستان های پریان می توان سراغ گرفت. ملوزین شرط می کند هرگز همسرش او را به هنگام شستشو نبیند. پیمان شکسته می شود و ملوزین برای همیشه همسر و خانواده اش را ترک می کند. برای آنکه داستانی ملوزینی باشد، باید سه عنصر داشته باشد: ملاقات انسان و موجودی پریوار، گذاشتن شرطی یا پیمانی میان آن دو، شکسته شدن پیمان که معمولا به رفتن پری می انجامد.  در این مقاله، کوشیدیم چند داستان ایرانی را با مضمون ملوزینی مقایسه کنیم و طرح ملوزینی و برخی بن مایه های داستان را در افسانه های ایرانی ردیابی کنیم. روش پژوهش در این بررسی اسطوره شناسی تطبیقی است. از جمله داستان های ایرانی که آشکارا عناصر ملوزینی دارند، «فایز و پری» و «حسن بصری» اند. در مورد «داستان سیاوش» شاید به این راحتی نتوان از مضمون ملوزینی سخن گفت، هر چند وجود عناصر متعددی از داستان ملوزین می تواند دلیلی بر وجود آن و به هم ریختگی عناصر آن باشد و حتی بتواند ما را به یافتن چند بن مایه از دست رفته در این اسطوره نزدیک کند.