بررسی فیتوشیمیایی و آنتی اکسیدانی اسانس و عصاره گیاه دارویی Tanacetum parthenium (L.) Schultz. در رویشگاه های مختلف استان گلستان

گیاه دارویی بابونه کبیر(مخلصه) (Tanacetum parthenium (L.) Schultz.) دارای شهرت جهانی به عنوان تب بر، مسکن، ضد عفونی کننده و ضد التهاب است و در رویشگاه های طبیعی استان گلستان نیز مصارف مشابه درمانی دارد. در این تحقیق به منظور بررسی فیتوشیمیایی اسانس و مقایسه عملکرد آنتی اکسیدانی گیاه در رویشگاه های مختلف استان ، برگهای گیاه در مرحله گلدهی کامل به ترتیب از دو رویشگاه جنگلی 990 متر (زیارت) و کوهستان دراز نو (2200 متر) واقع در جنوب غرب استان در اواخر تیرماه 1398 جمع آوری گردید. اسانس گیری با استفاده از روش تقطیر با آب (طرح کلونجر) و شناسایی ترکیبات اسانس با استفاده از روش GC/ MS ارزیابی گردید. عصاره گیری با استفاده از روش خیساندن ، اندازه گیری میزان فنل و فلاونویید کل و ارزیابی عملکرد آنتی اکسیدانی نمونه عصاره ها نیز به ترتیب با استفاده از روش های DPPH و اسپکتوفوتومتری انجام گرفت. نتایج نشان داد با افزایش ارتفاع  میزان فلاونویید کل تا 148.2 میلی گرم معادل کویرستین در هر گرم وزن خشک  و فنل کل تا 218.7 میلی گرم معادل گالیک اسید در هر گرم وزن خشک گیاه افزایش یافت ، ضمن اینکه از بیشترین فعالیت آنتی اکسیدانی نیز (89 درصد) در مهار رادیکال های آزاد DPPH برخوردار بود. به ترتیب ترکیبات کامفور (12/43- 8/54 درصد) ، کامفن (6.9- 10.04درصد) ، بورنیل استات (1/3- 06/6 درصد)، او8- سینیول و پارا- سیمن  هر کدام (1/3- 36/3 درصد) از مهمترین ترکیبات متشکله اسانس در هر دو رویشگاه بودند که  با افزایش ارتفاع در رویشگاه 2200 متر بیشترین میزان اسانس و بالاترین کمیت و کیفیت مواد موثره نیز گزارش گردید. این موضوع می تواند در تایید عملکرد بهتر دارویی این گیاه در ارتفاعات و همچنین مستند سازی علمی استفاده های دارویی از این  گیاه را به عنوان ضدالتهاب ، ضدباکتری و مسکن در درمان عفونت های پوستی ، التیام زخم تسکین دردهای میگرنی ، زانو و قاعدگی را قابل بحث سازد.