دگرسانی و تغییر جرم سنگ های آذرین در محدوده تکتلار، شمال غرب زاهدان، جنوب شرق ایران

محدوده تکتلار در 140 کیلومتری شمال غرب شهر زاهدان، در پهنه زمین درز سیستان قرار دارد. در این منطقه سنگ های فلیش گونه ایوسن نظیر شیل، سیلتستون و ماسه سنگ به وسیله سنگ های آذرین درونی، خروجی، نیمه عمیق و دایک های الیگومیوسن پوشیده یا قطع شده اند. سنگ های آذرین بیشتر شامل داسیت، آندزیت و دیوریت پورفیری هستند و اغلب دگرسان شده اند.کانی زایی در محدوده تکتلار هم در سنگ های آذرین نیمه عمیق و هم در سنگ های رسوبی به صورت افشان و رگه ای رخ داده است. کانی زایی افشان با تشکیل گسترده پیریت با یا بدون کانی های مس دار مشخص می شوند و کانی زایی رگه ای شامل  رگه های سیلیسی طلادار، مالاکیت و گالن است. دگرسانی های گرمابی شامل انواع پتاسیک، فیلیک، آرژیلیک، سیلیسی، پروپیلیتیک و تورمالینی هستند. نتایج محاسبه تغییرات جرم نشان می دهد که در منطقه دگرسانی فیلیک، SiO2 غنی شدگی و بقیه عناصر تهی شدگی داشتند. در منطقه دگرسانی آرژیلیک میزان As، Mo، Zn و Pb افزایش و بقیه عناصر کاهش یافته اند و یا بدون تغییر بودند. رفتار عناصر در منطقه دگرسانی پروپیلیتیک متفاوت بوده و به طور کلی، افزایش عناصر اصلی چشمگیرتر است. عناصر کانسنگ ساز در نمونه هایی که دارای رگچه سیلیسی هستند، غنی شدگی بیشتری دارند؛ به طوری که، بیشترین غنی شدگی مس و مولیبدن در سنگ هایی است که دارای SiO2 و K2O بالاتر و دارای رگچه های داربستی کوارتز هستند. به طور کلی، در بیشتر مناطق دگرسانی، میزان مس، مولیبدن، سرب، روی و آرسنیک دارای غنی شدگی و عناصر خاکی کمیاب دارای تهی شدگی هستند. عناصر خاکی کمیاب سبک نسبت به عناصر خاکی کمیاب سنگین تهی شدگی بیشتری را نشان می دهند که نشانه تحرک بیشتر آنها در سامانه های گرمابی است.