تحلیل گفتمانی واژه های تفسیر نسفی در مقایسه با بخش ترجمه تفسیر کشف الاسرار

 تفسیر نسفی اثر نجم الدین نسفی یکی از مهمترین آثار قرن پنجم و ششم هجری است که نویسنده در آن ترجمه ای مسجع از قرآن ارایه داده و تفسیر کشف الاسرار و عده الابرار اثر ابوالفضل میبدی است که نویسنده قرآن را با دیدی عرفانی تفسیر کرده است. تحلیل گفتمان این دو کتاب میتواند اصول اعتقادی و ایدیولوژی نویسندگان را بخوبی نشان دهد. یکی از نظریه های مهم در زمینه تحلیل گفتمان، نظریه نورمن فرکلاف است که در آن رابطه میان ملاکهای درونی و بیرونی متن بررسی میشود. فرکلاف متن را در سه محور توصیف، تفسیر و تبیین بررسی میکند. در مرحله توصیف واژه ها، دستور و ساختهای متن بررسی میشود. بحث واژه ها از آن جهت که شالوده و اساس تولید یک متن است جایگاه ویژه ای دارد. فرکلاف معتقد است واژه های یک متن را در سه محور میتوان مورد تحلیل گفتمانی قرار داد: ارزش تجربی، ارزش رابطه ای و ارزش بیانی کلمات. ازطریق بررسی این سه محور میتوان به ویژگیهای روحی، روانی، شخصیتی، اعتقادی، ایدیولوژیک، فلسفی و... نویسنده متن و شرایط حاکم در زمان او پی برد.

روش مطالعه:

 در این مقاله نویسندگان با روش توصیفی-تحلیلی و کتابخانه ای درصدد هستند گفتمان موجود در ترجمه این دو کتاب را در زمینه تحلیل واژه ها مورد بررسی قرار دهند.

 خلاقیتهای معنایی در زمینه ارزش تجربی کلمات در تفسیر میبدی کاملتر از تفسیر نسفی است. میبدی واژه ها و عباراتی را که هم‌معنا نیستند بصورت مترادف در کنار هم می‌آورد و گاه در برقراری این ارتباط رابطه علی و معلولی را درنظر میگیرد؛ اما نسفی در اینگونه موارد با تعابیر مختلف سعی در توضیح بیشتر مطلب دارد و هدف او بیان اهمیت موضوع است. همچنین بکار بردن واژه ها در معنای استعاری در تفسیر میبدی بیشتر از نسفی است و در زمینه ارزش رابطه ای کلمات که در نتیجه رعایت آن، متن از حسن تعبیر و زیبایی بالاتری برخوردار میشود، تفسیر نسفی توانمندتر از میبدی عمل کرده است و در محور ارزش بیانی کلمات نسفی قویتر از میبدی ظاهر شده و گزینش کلمات با بار معنایی موثر بر احساسات مخاطب در کلام او بیشتر است.

 در زمینه ارزش تجربی کلمات، میبدی در تفسیر خود خلاقیت بیشتری نسبت به نسفی دارد و بهتر عمل کرده است و در زمینه ارزش رابطه ای کلمات و کاربرد حسن تعبیر نسفی قویتر از میبدی عمل کرده است اما میبدی کلمات ادیبانه تر و رسمیتر بیشتری نسبت به نسفی دارد و در زمینه ارزش بیانی کلمات تاثیر کلام نسفی بر احساسات مخاطب بیشتر از میبدی است.