تاملی در روش شناسی نسخ شروح خطی شرفنامه نظامی گنجوی

بر آثار پررمزوراز نظامی شروحی نوشته ‌شده که تا کنون کمتر مطالعه شده است. روش‌شناسان این شروح، رمزورازهای مطرح‌شده در آنها را برای مخاطبان آشکار میسازند و علاوه بر معرفی آنها، محققان امروزی را در نوشتن توضیحات دقیق و علمی راهنمایی میکنند. هدف این پژوهش، روش شناسی نسخه های خطی شرحهای شرفنامه نظامی گنجوی است.

در این تحقیق، روش‌شناسی چهار شرح خطی شرفنامه مبتنی بر دو جنبه ساختار و محتوا مطالعه شد. ابتدا در جنبه ویژگیهای ساختاری و شکلی به روش نگارش مقدمه و پیشانی شروح، علت شرح، چگونگی معرفی متن مبنا، چگونگی پایان شرح، عنوان‌بندی شرح، نشانه گذاری و تعداد ابیات مشروح و کاربرد علایم اختصاری پرداخته شده است. سپس ازنظر محتوایی روش شارحان برای تفهیم ابیات شرفنامه نظامی توضیح داده شده است.

شارحان شروح خطی بیشتر از ابزار و گزاره هایی مانند استشهاد، استناد، بیان معانی مفردات و ابیات و مفاهیم آنها، توضیح نکات ادبی و قواعد دستوری استفاده کرده اند. به عبارتی سعی کرده اند بیشتر نکات زبانی، ادبی و فکری را توضیح دهند.

مقایسه این شروح خطی نشان میدهد مولفه های شرح استنادی لغات دشوار، معانی و مفاهیم ابیات، استشهاد آیات، روایات و اشعار، پرداختن به موضوعات متنوع، توضیح اصطلاحات گوناگون، توجه به نسخه بدلها بترتیب در نسخه های «عم»، «مجس» و «مجک» رعایت شده است اما در شرح «مجن» شرح لغات و مفاهیم موجز، مختصر و تلگرافی انجام‌ گرفته و میتوان آن را فرهنگ‌واره ای با توضیحات محدود ابیات دانست.