آزاد ماهیان بومی ایران (Salmo caspius و S. trutta)، دو گونه مجزا یا دو فرم از یک گونه؛ فرضیه ای مبتنی بر ریخت سنجی هندسی

این مطالعه به منظور بررسی جایگاه آرایه شناختی آزاد ماهیان بومی ایران شامل جمعیت های قزل آلای خال قرمز از رودخانه های مردوق، لیقوان چای (حوضه دریاچه ارومیه)، هراز (حوضه دریای خزر) و جاجرود و کرج (حوضه دریاچه نمک) و آزاد ماهی خزری صید شده از دریای خزر با استفاده از روش ریخت سنجی هندسی به اجرا درآمد. نمونه برداری از رودخانه ها با استفاده از دستگاه ماهیگیر الکتریکی و در دریا به وسیله تور پره و گوشگیر انجام شد. جهت تهیه داده های ریختی در روش هندسی از سمت چپ نمای جانبی نمونه ها عکس برداری شد سپس تعداد 16 لندمارک روی تصاویر دو بعدی تعریف و رقومی سازی شد. داده های حاصل با استفاده از آنالیزهای چند متغیره تحلیل تابع تشخیصی (DFA)، تجزیه به مولفه های اصلی (PCA)، تجزیه همبستگی کانونی (CVA) و آنالیز خوشه ای تجزیه و تحلیل شدند. در بررسی تنوع ریختی بین گونه ای، دو گونه مورد مطالعه در صفات موقعیت پوزه، عمق  بدن و طول و عمق ساقه دمی تفاوت معنی داری نشان دادند. بر اساس تحلیل تابع تشخیصی و تجزیه به مولفه های اصلی کاملا از یکدیگر تفکیک شدند. نتایج بررسی بین حوضه ای جمیعت های قزل آلای خال قرمز نشان داد سه حوضه مورد مطالعه در یک گروه و جدا از جمعیت آزاد ماهی خزری قرار می گیرند. تفاوت های بین جمعیتی قزل آلای خال قرمز، انعطاف پذیری ریختی این گونه نسبت به شرایط محیطی را نشان می دهد. به طور کلی روش ریخت سنجی هندسی توانست هویت و سطح آرایه شناختی قزل آلای خال قرمز و آزاد ماهی دریای خزر را در سطح گونه از لحاظ ریختی تفکیک کند که در مطالعات بعدی به ارزیابی ذخایر گونه ها و مجزا در نظر گرفتن آن ها کمک می نماید.