بررسی تنوع ژنتیکی جنس Gammarus در چشمه ‏ها و رودخانه پارک ملی گلستان با استفاده از توالی ژن میتوکندریایی COI

گاماروس بزرگ ترین جنس از سخت پوستان آبزی خانواده Gammaridea است که بیش از 200 گونه در سراسر جهان دارد. این گروه از سخت پوستان اجزای بسیار مهم زنجیره غذایی در آب های جاری هستند. بنابراین تغییرات جمعیتی آن ها می تواند بر جوامع، به ویژه بر سلامت ذخایر ماهیان اثر گذاشته و تعادل اکوسیستم را برهم زند. به دلیل اندازه نسبتا کوچک، فراوانی زیاد و حساس بودن به شرایط محیطی، به عنوان گونه های شاخص برای ارزیابی محیط های آبی مناسب هستند. این پژوهش، به بررسی تنوع ژنتیکی جنس گاماروس بین جمعیت های مختلف موجود در پارک ملی گلستان پرداخته است. پس از نمونه برداری جهت شناسایی ریختی اولیه از کلیدهای شناسایی رایج و جهت انجام مطالعات مولکولی از توالی ژن میتوکندریایی COI استفاده شد. روابط تبارشناختی با روش حداکثر درست نمایی (ML) تعیین شد. فاصله ژنتیکی موجود در جمعیت ها و برخی شاخص های تنوع ژنتیکی (تعداد هاپلوتایپ (h)، تنوع هاپلوتایپ (Hd) و تنوع نوکلیوتیدی (Pi)) محاسبه شد. بر اساس نتایج درخت های تبارشناسی نمونه های مورد مطالعه در 2 کلاد مجزا قرار گرفتند و با بوت استرپ بالا (0/92) از نمونه های اخذ شده از ژن بانک جدا شدند. نتایج تجزیه و تحلیل واریانس مولکولی نشان داد که تنوع بین جمعیت ها (72/49) بیش از تنوع درون جمعیت ها (27/51) است و مقدار شاخص Fst (0/68) تفاوت ژنتیکی بارز بین جمعیت ها و محدودیت جریان ژن را نشان می دهد. تنوع هاپلوتایپی برابر با 0/94 بود که بیش ترین و کم ترین آن به ترتیب مربوط به رودخانه خان دوشان (1/00) و چشمه گلستان (40/.) می باشد. هم چنین در بین هاپلوتایپ های شناسایی شده 17 هاپلوتایپ فقط دارای یک فرد بودند که این امر بیانگر تنوع بالای جمعیت های گاماروس در پارک ملی گلستان و وجود جمعیت های بومی می باشد. G .komareki، به عنوان یک مجموعه گونه ای غالب با گونه های پنهان فراوان در منطقه شناخته شد که هنوز به طور دقیق شناسایی نشده است.