واکاوی تاثیر برچسب گذاری معنایی در ابهام زدایی هم نویسه های تخصصی از نظر کیفیت بازیابی (معیار F) در بازیابی متون علمی

با توجه به نقش مهم و تعیین کننده واژگان تخصصی در مسیریابی دقیق و کامل پژوهش های علمی، هدف از پژوهش حاضر، تبیین میزان اثربخشی برچسب گذاری معنایی در رفع ابهام هم نویسه های تخصصی و کیفیت بازیابی حاصل از آن بود. این پژوهش از حیث هدف کاربردی و از حیث روش شناسی، از نوع کاربردشناسی تجربی یا پیکره ای است و روشی با نظارت محسوب می شود. از جمله فنون پردازش زبان طبیعی که برای دستیابی به هدف پژوهش به کار گرفته شد تحلیل ریخت شناسی و برچسب گذاری معنایی هم نویسه های تخصصی بود. جامعه پژوهش را 442 مقاله علمی در قالب دو گروه کنترل و آزمون تشکیل دادند. گروه کنترل دارای 221 متن کامل مقاله بدون برچسب و گروه تجربی دارای همان 221 مقاله اما این بار برچسب گذاری شده، بود که در نظام بازیابی اطلاعات برای تبیین اثربخشی برچسب گذاری معنایی در ابهام زدایی هم نویسه های تخصصی و کیفیت بازیابی متون علمی آزموده شدند. سطح معنی داری آزمون ویلکاکسون نشان داد که میزان کیفیت بازیابی نتایج بعد از به کارگیری پیکره تخصصی برچسب گذاری شده نسبت به قبل از آن تفاوت معنی داری دارد. بررسی رتبه های منفی و مثبت نشان داد این میزان به طور معنی داری افزایش یافته و به حد بیشینه آن یعنی 1 رسیده است. به عبارت دیگر در روش آزموده شده ی این پژوهش، فراخوانی و دقت که هر دو در تعیین میزان کیفیت بازیابی (معیار F) تاثیر دارند در حد بهینه آن یعنی 1 به دست آمد. از یافته های پژوهش حاضر چنین برمی آید که لزوما بین فراخوانی و دقت رابطه معکوس وجود ندارد و این دو می توانند به موازات یکدیگر به حد بیشینه خود برسند. کارایی بهتر نظام بازیابی با استفاده از این رویکرد، به دلیل تجهیز نظام بازیابی به برچسب های موضوعی و در نتیجه آن توانمندسازی این نظام به تمایز موضوعی هم نویسه های تخصصی است. تعبیه مجموعه آموزش در ساختار نظام بازیابی، اطلاعات افزوده ای را فراهم می کند تا در خدمت نظام بازیابی برای تمایز بین معانی متعدد هم نویسه های تخصصی قرار گیرد. این ابزار، یکی از عناصری است که کیفیت بهینه بازیابی را موجب می شود و نظام بازیابی اطلاعات را هنگام بازیابی متون حاوی هم نویسه های تخصصی از بازیابی واژه محور به سمت بازیابی محتوامحور سوق می دهد.