تعیین مقدار عناصر نقره، سرب و روی در برخی گونه های گیاهی بومی رشد یافته در منطقه معدن طلای زرشوران، شمال غرب ایران

فناوری گیاه پالایی از جمله روش های پالایش سازگار با محیط زیست است که می تواند در حذف فلزات سنگین نقش مهمی ایفا نماید. در این پژوهش که در سال 1400 به انجام رسید؛ توانایی 20 گونه گیاهی در پالایش عناصر نقره، سرب و روی از خاک معدن زرشوران ارزیابی گردید. 

پس از انتخاب 20 ایستگاه نمونه برداری، عملیات نمونه گیری از خاک و گیاهان انجام شد. پس از آماده سازی نمونه ها، مقدار عناصر مورد مطالعه با بهره گیری از روش طیف سنجی جرمی پلاسمای جفت شده القایی (ICP-MS) تعیین شدند. سطوح آلودگی فلزات در خاک با استفاده از فاکتور غنی شدگی (EF) ارزیابی شد. همچنین ضرایب غنی شدگی عناصر در ریشه (ECR) و اندام هوایی (ECS)، فاکتور انتقال (TF) و نیز شاخص انباشت فلزات در گیاهان (MAI) محاسبه گردید. 

یافته ها:

 آلودگی بالایی برای عناصر Ag، Pb و Zn در خاک منطقه مورد مطالعه تعیین گردید. دو گونه گیاهیAstragalus rostratus وPrangos ferulacea دارای ECS و TF بالاتر از یک برای عنصر نقره بودند. همچنین تنهاEryngium billaridieri و Scrozonera latifolia دارای 1ECS/ECR > و 1TF< برای هر سه عنصر بودند. بیشترین میزان MAI در ریشه و اندام هوایی به ترتیب با مقادیر 29/7و 16/2 به گیاه E. billardieri تعلق داشت.

گیاهان A. rostratus و P. ferulacea دارای قابلیت استخراج عنصر نقره از خاک بودند. همچنین تنها دو گونه E. billaridieri و S. latifolia قابلیت تثبیت هر سه عنصر را داشتند. با استناد به مقادیرMAI، گیاه E. billardieri از بیشترین توانایی در انباشت زیستی عناصر نقره، سرب و روی برخوردار بود.