الگوی پیدایش کانسار مس میاندشت، خاور میامی: بر پایه شواهد زمین شناسی، کانی شناسی و ژئوشیمیایی

کانسار مس میاندشت، در 110کیلومتری خاور شاهرود، 24 کیلومتری شمال باختر عباس آباد و در کمربند آتشفشانی سنوزوییک شمال ایران مرکزی قرار گرفته است. عمده واحد های سنگ- چینه ای منطقه مورد مطالعه دارای سن ایوسن و شامل گدازه های زیردریایی (بازالت، تراکی بازالت، آندزیت و تراکی آندزیت)، آذرآواری (توف، توف برش، آگلومرا) و مجموعه های رسوبی (آهک نومولیت دار، آهک توفی، شیل، ماسه سنگ و کنگلومرا) هستند. کانه زایی مس در این منطقه به صورت اپی ژنتیک و چینه کران در امتداد لایه بندی سنگ های درونگیر (توف برش و آگلومرا با ترکیب آندزیت بازالتی و تراکی آندزیت بازالتی) و نیز در امتداد گسل های قطع کننده لایه بندی سنگ های میزبان رخ داده است. بافت های عمده ماده معدنی شامل رگه- رگچه ای، پرکننده فضای خالی، دانه پراکنده و جانشینی است. ماده معدنی حاوی کانی های اولیه کالکوسیت، بورنیت، کالکوپیریت و پیریت و کانی های ثانویه کوولیت، کالکوسیت ثانویه، مالاکیت، هماتیت، گوتیت و آزوریت است. از مهمترین دگرسانی های همراه کانه زایی می توان به دگرسانی کربناتی- سیلیسی، سریسیتی و آرژیلیک و کلریتی اشاره کرد که با نزدیک شدن به بخش کانه دار، بر شدت کربناتی و سیلیسی شدن افزوده می شود. محیط زمین ساختی تشکیل توالی میزبان این کانسار با توجه به بررسی های ژیوشیمیایی صورت گرفته، محیط کششی است که در کمان آتشفشانی حاشیه قاره ای تشکیل شده است. با توجه به ویژگی هایی نظیر محیط زمین ساختی، سنگ های دربرگیرنده، کانی شناسی، کنترل کننده های کانه زایی و انواع دگرسانی ها، کانسار مس میاندشت با کانسار های تیپ مانتو شباهت زیادی نشان می دهد و به طور عمده در زمان کوهزایی و چین خوردگی و گسل خوردگی توالی میزبان تشکیل شده است. گفتنی است ویژگی خاص کانه زایی مس میاندشت شامل گسترش دگرسانی آرژیلیک و نبود دگرسانی قابل توجه زیولیتی، آن را از دیگر کانسارهای مس منطقه از جمله کانسار عباس آباد متمایز می کند.