نمود مولفه های ناتورالیستی در آثار داستانی دفاع مقدس (مطالعه موردی: «زمستان 62» و «سفر به گرای 270 درجه»)

ناتورالیسم، مکتبی ادبی است که رفتارها، گرایش‌ها و افکار انسان‌ها را برخاسته از غرایز درونی و امیال طبیعی می‌داند. طبق نظریه ناتورالیست‌ها، تمام واقعیت‌ها و پدیده‌های موجود در طبیعت در دایره معارف علمی قرار دارد و با قوانین علوم طبیعی قابل توجیه است. به عبارت دیگر ناتورالیسم، فرمول کاربرد علم جدید در ادبیات است. ناتورالیسم در ادبیات بر جنبه‌های توارث، محیط، تقدیر محتوم، مشاهده زندگی به دور از آرمان‌گرایی و نفی مسایل ماورایی تاکید دارد و در این راه به ترسیم جزییات -عموما- زشت و ناخوشایند می‌پردازد. ناتورالیسم ادبی از طریق ترجمه آثار ادبی صدر مشروطه به این طرف در حوزه داستان‌نویسی فارسی وارد شد و نویسندگانی مانند صادق چوبک، صادق هدایت، احمد محمود، محمد مسعود، اسماعیل فصیح و... را تحت تاثیر قرار داد. بررسی آثار ادبیات داستانی دفاع مقدس، حاکی از وجود برخی از مولفه‌های برجسته ناتورالیسم مانند عینیت‌گرایی، بدبینی، سیاه‌اندیشی، شرح مبسوط فجایع جنگ، کاربرد کم‌سابقه برخی از تعابیر غیر مرسوم درباره رزمندگان، توجه به علم فیزیولوژی و... در شماری از اینگونه آثار است. این پژوهش به روش توصیفی- تحلیلی و با کمک منابع کتابخانه‌ای، برخی از شاخصه‌های ناتورالیسم را در دو رمان «زمستان 62» از اسماعیل فصیح و «سفر به گرای 270 درجه» از احمد دهقان واکاوی نموده است. نتیجه بررسی با توجه به شواهد متنی نشان می‌دهد که در این دو اثر، برخی از مولفه‌های ناتورالیستی نمود بارزی دارد. می‌توان گفت که آنچه آثار ناتورالیستی را از سایر نوشته‌ها متمایز می‌نماید، در این دو رمان قابل شناسایی است.