ارتقاء امنیت مسکن مبتنی بر تبیین شاخصه های دسترسی بصری در خانه های تاریخی شهر بوشهر

تامین امنیت فضایی از طریق دسترسی بصری در خانه، یکی از مهم ترین مولفه های استمرار حیات در بافت های تاریخی است. این مولفه رابطه ای مستقیم با مفهوم کیفیت دارد و عوامل اجتماعی، اقتصادی، روان شناسی و کالبدی بر آن اثر گذار است. به رغم اهمیت، تحلیل نقش دسترسی بصری بر امنیت درون خانه از منظر ساختار فضایی، پیکره بندی و نحوه استقرار فضا ها، در زمره پژوهش هایی است که کم تر مورد توجه قرار گرفته است. پژوهش حاضر مبتنی بر تحلیل میدانی و با تکیه بر فن نحو فضا و بهره مندی از نرم افزار UCL Depthmap 10، شاخصه دسترسی بصری ابنیه مسکونی در بافت تاریخی بوشهر را مورد مطالعه قرار داده است. تبیین چگونگی ایجاد دسترسی بصری در خانه های تاریخی شهر بوشهر و نوع اثرگذاری آن بر ارتقاء امنیت، مهم ترین هدف این پژوهش است. پژوهش کیفی است و در حوزه روش شناسی متکی بر تحلیل و پیمایش است. بدین منظور، ابتدا شاخصه دسترسی بصری و چگونگی پیوند آن با امنیت مورد بررسی قرار گرفته است و در بخش تحلیل میدانی، شاخصه ها در یازده خانه تاریخی، سنجش شده اند. یافته ها مبین آن است که شاخصه ی دسترسی بصری در فضا های داخلی خانه با قرار گرفتن در کنار مولفه های عمق متریک، یکپارچگی و نمودار های توجیهی، رفتار متفاوتی از خود نشان می دهد. مبتنی بر تحلیل نمودار های توجیهی، خانه های تاریخی بوشهر از نظر سلسله مراتب دسترسی، از پیچیدگی زیادی برخوردار نیستند و نمودار توجیهی آن ها زنجیروار و دسترسی به فضا های داخلی این خانه ها بسیار آسان است. نتایج نشان می دهد که در فضا هایی با عمق کم، بیش ترین میزان دسترسی بصری وجود دارد و با خوشه ای شدن نمودار توجیهی، عمق فضا افزایش یافته و میزان دسترسی بصری کاهش می یابد. هم چنین، با افزایش میزان دسترسی بصری، میزان امنیت سایر فضا ها افزایش و دسترسی پذیری آن ها کاهش پیدا می کند. در نتیجه، متناسب با نوع کاربری فضا، نقش دسترسی بصری نیز تغییر می کند و افزایش این مولفه در فضا های نیمه خصوصی، تضمین کننده امنیت فضا های خصوصی خواهد بود.