شرط امکان احیای تمدن ایرانی در دیدگاه دکتر محمود افشار یزدی

مقطع زمانی جنگ اول جهانی تا دوره تغییر سلطنت در سال 1304ش. یکی از مهمترین ادوار تاریخ معاصر ایران به شمار می رود. بحران های متوالی سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و نظامی مهمترین وجه تمایز این دوره با ادوار پیش از این تاریخ بود. کشور از هر نظر در مخاطره بود، دولت ها یکی بعد از دیگری سقوط می کردند، اقتصاد کشور به فلاکت افتاده بود و قدرت-های بزرگ بخشهایی مهم از کشور را تحت تسلط خود گرفته بودند. در این دوره برخی روشنفکران به این موضوع می-اندیشیدند که برای حفظ ایران و احیای میراث تمدنی آن چه باید کرد؟ عده ای ایدیولوژی های ناسیونالیستی را ترویج می-کردند، گروهی مروج باستان گرایی بودند، برخی دیگر اتکاء به روس و انگلیس را راهگشا می دیدند و عده ای دیگر با تاکید بر مولفه های تاریخی و تمدنی ایران، راه حل هایی برای برون رفت از بن بست، پیشنهاد می کردند. یکی از این افراد دکتر محمود افشار بود. پس پرسش اصلی مقاله حاضر این است که راه حل افشار برای احیای تمدن ایران چه بود؟ مقاله حاضر بر اساس روش توصیفی تحلیلی و بر اساس نظریه مورگنتا دیدگاه های افشار را مورد بحث و بررسی قرار می دهد و نشان می دهد که او بر اساس مبانی تاریخی و واقعیات اجتماعی کشور، راه حلی معقولانه تر ارایه می نمود. نتایج پژوهش نشان می دهد که دکتر محمود افشار برخلاف نسل دوم روشنفکران دوره مشروطه، واقعیات تاریخی کشور را نادیده نمی گرفت. او قدرت را ضابطه احیای تمدن ایرانی می دانست، اما این قدرت را با توجه به مولفه های فرهنگی و دینی کشور تعریف می کرد و نه بر اساس آموزه هایی که به تاریخ ایران ارتباطی نداشتند.