بررسی عوامل موثر در بروز زنگار میوه روی سیب رقم گلدن‏ دلیشز در باغات سمیرم (گزارش کوتاه علمی)

در سال‏ های اخیر، عارضه زنگار میوه سیب در منطقه سمیرم استان اصفهان روی رقم گلدن دلیشز رو به گسترش بوده و این موضوع سبب کاهش کیفیت و ارزش محصول شده است.دو گروه زنگار روی میوه‏ رقم گلدن دلیشز گزارش شده است. گروه اول دارای منشا ژنتیکی (Falginella et al., 2015) و گروه دوم تابع شرایط محیطی، عوامل فیزیکی، مکانیکی و شیمیایی، آفات، بیمارگرها و شیوه‏ های مدیریتی هستند. میزان زنگار تحت تاثیر فاکتورهای مختلفی از جمله شرایط آب‏و‏هوایی (بارندگی، سرما، رطوبت نسبی، کیفیت نور در سطح میوه)، مواد شیمیایی (مواد غذایی، هورمون‏ها یا قارچ‏کش‏ها)، آسیب‏های مکانیکی و خسارت‏ آفات می باشد(Goffinet et al., 2002). علاوه‏بر‏آن، باکتری‏های اپی‏فیت یا مخمرها (Goffinet et al., 2002; Heidarian et al. 2020)،قارچ بیمارگر سفیدک پودری سیبPodosphaera leucotricha (Ellis & Everh.) E. S. Salmon و کنه زنگار سیب (Aculus schlechtendali) نیز باعث ایجاد زنگار می‏شوند. هدف از این پژوهش بررسی عوامل موثر در بروز و توسعه زنگار میوه سیب روی رقم گلدن دلیشز بود. در این‏ راستا، در دو سال متوالی (1397-1396) از سه منطقه کشت عمده سیب در شهرستان سمیرم با اقلیم‏های متفاوت، و در هرمنطقه از سه باغ و در هر باغ 50 میوه، از زمان بروز علایم و در طی فصل رشد میوه تا زمان برداشت سه نوبت نمونه‏برداری تصادفی انجام شد. نمونه ‏ها در آزمایشگاه از نظر نوع زنگار، درصد میوه زنگار زده و شاخص زنگار میوه با توجه به مقیاس‏های درنظر گرفته شده بررسی شدند.نتایج نشان ‏داد که بر مبنای علایم تیپیک چهار نوع زنگار به شرح زیر روی میوه سیب در باغ‏های سمیرم وجود دارد. 1) زنگار ناشی از قارچ مخمرمانند که در حفره دم میوه رخ میدهد و بافت کرکی قهوه ای در حفره دم میوه تشکیل می‏شود. بیماری زایی این عامل ثابت گردیدHeidarian et al. 2020)). 2) زنگار ناشی از سفیدک پودری که حالت برنزه یا خاکستری دارد و ظاهر آن مشبک است. 3) زنگار فیزیولوژیک که نوعی آفتاب سوختگی به نام آفتاب سوختگی قهوه ای است. 4) زنگار ناشی از مصرف مواد شیمیایی مانند کود و آفتکش که اصولا در محل هایی از میوه که احتمال تجمع ذرات وجود دارد رخ می دهد و معمولا با سوختگی شاخه و برگ ها همراه است.نتایج مقایسه میانگین‏های درصد علایم ناشی از هر یک از عوامل فوق نشان‏داد که بیش‏ترین درصد میوه زنگارزده (25/73 درصد) و شاخص زنگار میوه (7/37 درصد) مربوط به قارچ مخمر مانند Aureobasidium pullulans (De Bary) G. Arnaud و کم‏ترین این مقادیر به ‏ترتیب با 66/1 درصد و 45/1 درصد مربوط به مصرف انواع مواد شیمیایی بود. علاوه‏برآن، نتایج نشان‏دادکه 80 درصد میوه‏های گلدن دلیشز دارای زنگار با درجات مختلف آلودگی هستند که 6/53 درصد آن‏ها در اثر یک عامل و 83/36 درصد در اثر دو یا چند عامل دچار زنگار شده‏اند.