بررسی مفهوم نمادین نقوش هندسی چلیپا، ستاره و شمسه در تزئینات گچ بری مسجد جامع فریومد

نقوش و نقش‌مایه‌ها در هنرهای اسلامی، مضمونی نمادین دارند و کاربرد آن‌ها در تزیینات به‌ویژه تزیینات معماری از جایگاه و اهمیت ویژه‌ای برای معماران و هنرمندان مسلمان برخوردار بوده است. هنرمند ایرانی مسلمان با به‌کارگیری نقوش نمادین، علاوه بر ایجاد فضایی زیبا و چشم‌نواز، مفاهیم نهفته در آن‌ها را برای مخاطب مسلمان به‌نمایش می‌گذارد. این نمایش در مکان‌های مذهبی که محلی برای تجلی امور عرفانی و مقدس است، رسالتی پراهمیت را عهده‌دار می‌باشد. از ویژه‌ترین این نقوش نمادین، می‌توان به‌نقوش هندسی اشاره داشت که در اوج تجرید رموزی در دل خود نهفته دارند. مسجد جامع فریومد با دارا بودن وفور نقوش و تزیینات متنوع، رموزی گسترده را در دل خود گنجانده و گنجینه‌ای از نقش‌مایه‌های نمادین هنر اسلامی است. در مطالعات انجام شده، این نقوش از نظر ظاهر و نوع، بررسی و مورد دسته‌بندی قرار گرفته‌اند و معرفی‌ای مختصر از هر نقش انجام شده است. اما آن‌چه در رابطه با این نقوش، نیازمند بررسی‌ای عمیق و جامع‌تر است، پرداختن به‌ذات و رموز نهفته در این نقوش می‌باشد که علت اصلی پیدایش و خلق آن‌ها است. تزیینات به‌کار رفته در مسجد فریومد شامل دو دسته کلی نقوش هندسی و گیاهی‌اند که در مقاله حاضر، به‌واکاوی دقیق و عمیق نقوش هندسی به‌کار رفته در این مسجد از منظر نمادین پرداخته شده است.