ارزیابی سازه های آبخیزداری در ترسیب رسوب آبخیزهای خور-سفیدارک، فشند و عظیمیه، استان البرز

هدف از این پژوهش ارزیابی کردن اثربخشی اقدام های آبخیزداری با اندازه های کمی به دست آمده از پژوهش های میدانی در آبخیزهای خور-سفیدارک، فشند و عظیمیه، و دادن نتیجه ی روشنی از اندازه ی رسوب مهارشده و تقویت پوشش گیاهی آبگیرهای پشت سازه ها است. ارزیابی میدانی سازه های آبخیزداری نشان داد که از دهه ی 1370 به بعد در مجموع 652 سازه ی تور-سنگی، 20 سازه ی سنگی- ملاتی، 533 سازه ی خشکه چین، و 15 بندخاکی ساخته شده است. سازه های سنگی ملاتی بیش ترین پایداری و کم ترین نیاز به بازسازی (92%) داشت. 80% از سازه های تور-سنگی و 83% از سازه های خشکه چین در این آبخیزها سالم بود. بررسی رسوب گذاری در آبگیرهای پشت سازه های آبخیزداری در منطقه نشان داد که در مجموع 332100 مترمکعب رسوب در سازه ها ته نشین و تثبیت، و از برده شدن آن به منطقه های مسکونی روستایی و شهری جلوگیری شده است. از این اندازه 45960 مترمکعب در بندهای خاکی و 286140 مترمکعب در سازه های سنگی ملاتی، تور-سنگی و خشکه چین ته نشین شده است. شاخص حجم رسوب به حجم سازه در سازه های تور-سنگی، سنگی ملاتی، و خشکه چین به ترتیب 4/4، 15/3 و 1 بود. ارزیابی بخش توسعه ی پوشش گیاهی و درختی آبگیرهای پشت سازه های آبخیزداری نشان داد که در آبگیرهای پشت سازه های تور-سنگی 4880 نهال (97% از کل نهال های پشت سازه ها) رشد کرد و گسترش یافت. پیشنهاد می شود سازه های تور-سنگی برای جلوگیری از تخریب شدن در بسترهای غیرسنگی و با روکش سنگی ملاتی ساخته شود.